W Nowy Rok wkraczamy z podniesioną przyłbicą, otwartym czołem i odłożonymi na bok klapkami, czystymi biurkami oraz porządkiem w naszych domach i sumieniach. Ja także z wyostrzonym wzrokiem, piórem i pragnieniem wszystkiego, co gustowne i w dobrym tonie, czego i Państwu życzę.
W naszym życiu przeprowadziliśmy gruntowne porządki. Wiemy, gdzie co jest. Przede wszystkim, gdzie jesteśmy my sami, nasze głowy, okulary i klucze oraz oczywiście dzieci, które są przyszłością narodu. W kraju mamy ład i porządek więc nie musimy o tym myśleć. Wiemy doskonale, że jest dobrze jak jest i gdyby było lepiej, to byłoby gorzej. O miłości bliźniego nie muszę wspominać, widzę ją i słyszę o niej na każdym kroku, czego i Państwu życzę.
Na Nowy Rok nie miejmy obaw, tylko nadzieje. Nie obawiajmy się, że rządowi na głowę spadnie sufit i przygniecie plany, których jeszcze nie ma, jak zwalczyć skutecznie koronawirusa i ratować społeczeństwo i gospodarkę. Miejmy też nadzieję, że w sprawach wiary, cnoty i moralności rząd nasz uratuje przed utonięciem Unię Europejską, a może i świat. To w związku z niekorzystnymi zmianami klimatu, w których zwalczanie zaangażowaliśmy się rękami i nogami, czego i Państwu życzę.
Liczmy na nasz Sejm, który pod światłym kierunkiem drobnej kobietki w dużych okularach będzie dokonywać częściej reasumpcji głosowania. Uważam to za ważne osiągnięcie. Nie idzie nam głosowanie dobrze, robimy nowe i głosujemy tak długo, dopóki wynik nie jest doskonały. W ten sposób unikniemy niewłaściwych rezolucji i ustaw oraz niepotrzebnego angażowania do podpisu lewej ręki pana prezydenta, który musi zachować energię dla dobra kraju.
Ja osobiście liczę także na Pana Prezydenta, że będzie nadal głową rodziny, choć już nie całego państwa. Poprosiłem go, aby mnie wyłączył ze swojej podopieczności. Wyraził na to zgodę. Obiecał mi, że kiedy będzie wygłaszać credo „Mówię to w imieniu całego narodu”, będzie dodawać „z wyłączeniem Michaela Tequili, który ma własny rozum i dobrze się z nim czuje”. Pan prezydent będzie też dodawać „Mamy ostatecznie demokrację oraz zasadę, szczep się lub nie”, czego i Państwu życzę.
Zawsze byliśmy wdzięczni osobom wskazującym nam palcem i cierpliwie wyjaśniającym, kiedy popełniamy błędy, jakie to są błędy, na czym one polegają i dlaczego nie powinniśmy ich popełniać. Również w Nowym Roku bądźmy im wdzięczni za tę pomoc. Sam też będę pomagać innym przypomnieniami w rodzaju: „Uważaj jak chodzisz, bo masz krótszą nogę” zwłaszcza wtedy, kiedy ten ktoś wie, że ma krótszą nogę. Jest to szlachetne przypomnienie. Życzę Państwu, abyście takiej bezinteresownej pomoc także udzielali.
Drodzy Rodacy! Szanowni Państwo!
Jesteśmy wspaniali. Mamy powody do dumy. Francuzi znani są z perfum, sera i wina, że nie wspomnę o frymuśnej miłości francuskiej. Niemcy znani są dobrych samochodów, formuły „Ordnung muss sein” oraz kanclerz Merkel. My jesteśmy od jednych i od drugich o niebo lepsi, w tym co wiemy, co mamy i co czynimy. To my, a nie oni, jesteśmy znani na świecie z twardego veto, słynnego prezesa, genialnego ministra edukacji i nauki, strajkujących kobiet, kościoła bez pedofilów, szans udanego wyjścia z Unii, podziału kraju na mądrych „tak” i mądrych „inaczej”, kochającej władzy i totalnej opozycji, niechęci do szczepień oraz przywiązania do teorii spiskowych. Mamy więcej cnót i osiągnięć niż inni. Dzięki małej ilości testów mamy też niski wskaźnik zachorowań na koronawirusa i to nam się chwali. Co tu mówić, jesteśmy lepsi od wszystkich, czego i Państwu życzę.
Podjąłem postanowienia noworoczne. Robię je pod koniec roku, spisuję je i nie dotrzymuję. To dobra tradycja. Postanowiłem, że w Nowym Roku nie będę popełniać błędów. Uczyniłem to zauważywszy, że obłędne niepopełnianie błędów jest ważną cnotą w naszym patriotycznym kraju, który w momentach szczególnych wzruszeń nazywamy Ojczyzną. Błędów popełniamy mniej niż inne narody. Jesteśmy prawie bezbłędni i czuję, że tacy pozostaniemy, czego i Państwu życzę.
Ze składaniem życzeń noworocznych poszło bardzo sprawnie. Uczyniłem to szybko, bez wahań i namysłu. Tak właśnie powinniśmy postępować wszyscy w Nowym Roku 2021. Życzmy sobie, aby wreszcie przyszedł i był pełen radości, szczęśliwy i upojny, choć bez Sylwestra, i abyśmy byli lepsi nawet od siebie samych, czyli tacy, jacy byliśmy, jesteśmy i będziemy, czego sobie i Państwu serdecznie życzę.
Dzisiaj stać mnie było tylko na coś nieprzyzwoicie krótkiego.
– Wyobraź sobie, hombre, człowieka młodego, przystojnego, aspirującego do wielkiej kariery i bogactwa, niespotykanej inteligencji, wyobraź go sobie jako własnego dziadka. Jest we mnie taka dojrzałość, że mógłbym zostać moim własnym dziadkiem – rzucił w przestrzeń Alfredo Sombra, powszechnie znany jako Carajo, usiłując podnieść się z kolan. – Kiedy myślę o dziadku, płaczę. Nie mogę inaczej. Jestem nieszczęśliwy, ponieważ miałem tylko pół dziadka i to tylko ze strony mamy. Dlaczego pół, moglibyście zapytać, ale oczywiście nie zapytacie. Wyjaśniam. Widziałem go tak rzadko, że mogę powiedzieć śmiało, że była to tylko połowa.
– A ze strony ojca? Co z dziadkiem ze strony ojca? – nieznany głos brzmiał wpół drwiąco, wpół współczująco.
Carajo nawet nie starał się podnieść głowy, aby dojrzeć mężczyznę. Kontynuował swoją opowieść.
– Wyobrażam sobie siebie w roli mego własnego dziadka: dystyngowany, siwy, prosty jak trzcina, taki do zabawy i do napadu na bank. Chyba tak to się mówi? Taki, co to trzaska z bata sprawniej niż kowboj i patrzy z góry na wszystko i na wszystkich. To jestem ja, kombinacja dziadka i wnuka, zintegrowana dojrzałość i młodość, mądrość i świeżość.
– Co się z tobą stało, Carajo? Nigdy tak nie mówiłeś.
– Ale mówię. Kiedy tchórz wydusił mi wszystkie kury, jastrząb porwał mego najlepszego gołębia, zdradziecko rozmontowano i wyniesiono ceglany piec z mojej piekarni i odeszła ode mnie żona, postanowiłem się zmienić, osiągnąć dojrzałość. Co mi zostało? Ja sam, ale dojrzalszy. Taki jestem i taki zawsze będę, dumny Alfredo Sombra, znany powszechnie jako Carajo! – krzyknął mężczyzna, kiedy strażnicy miejscy wciągali go do samochodu, aby zawieźć na izbę wytrzeźwień.
Przez życie Alleny Aleksiejewy przewaliły się wszystkie fale nieszczęść i radości. Nieszczęścia bardziej czuła niż pamiętała, bo było to bardzo dawno. Czasami widziała je jak za mgłą a czasem wyraźnie jakby stały jej przed oczami: susze, powodzie, wojny, wybuch bomby atomowej, wirus i epidemia oraz małe i wielkie grupy okropnie krzyczących ludzi.
Allena Aleksiejewa była już starszą panią. Tak ją określano. Czasem ktoś zwracał się do niej inaczej, ale nie mogła sobie przypomnieć, kto to był. Kiedyś była naczelniczką poczty, oddaną pracy i obowiązkową jak mało kto. Bardzo ją ceniono. Zawsze taka była, już od dziecka. W szkole nauczyciele chwalili ją za dokładność, pracowitość i wzorowe zachowanie. W domu miała dwa odznaczenia za wzorową pracę na poczcie i wiele dyplomów.
Zwolniono ją, kiedy w krótkim czasie trzy razy zgubiła klucze od urzędu pocztowego. Dwa razy odnalazła je sama, za trzecim razem ktoś je znalazł i odniósł, bo miały metalową przywieszkę z wygrawerowanym imieniem, nazwiskiem i telefonem. Być może nic by z tego nie wynikło, gdyby urzędu nie okradziono. Brak śladów włamania przesądził sprawę. Wszyscy wiedzieli, że to nie ona, ale na żądanie prokuratora jej dom został przeszukany. To było bardzo przykre. Płakała wtedy kilka razy. Wszystko to pamiętała tylko do czasu. Potem niedobre wspomnienia zblakły i zostały tylko te lepsze, głównie z dzieciństwa.
Po wszystkich złych i dobrych przeżyciach została sama. Miała domek nad brzegiem jeziora. To był dorobek całego jej życia. Miała go, bo się zadłużyła w banku i długo spłacała, dorabiając wieczorną pracą w sklepie. Latem, kiedy siedziała na tarasie, ktoś powiedział:
– Takie miejsce. Żyć nie umierać!
Nie pamiętała już kto to był. Nie miało to zresztą znaczenia, bo miała swój świat i nic innego się nie liczyło.
Mieszkała sama i jakoś sobie radziła, choć zimą nie było łatwo. Najtrudniej było kiedy mróz barwił okna warstwą siwego szronu w gwiazdy, gałązki, koła i kwadraty. Chodziła wtedy grubo ubrana i była dobrej myśli.
Najbardziej nie lubiła samotności. Dokuczała jej coraz mocniej. Tak bardzo, że postanowiła uporządkować swoje życie, aby było jej lżej.
W gęstwinie drzew i krzewów otaczających domek odkryła kilka gniazd, a w nich ptaki. Upatrzyła sobie dwa z nich. Złapała pierwszego, był to gil lub czyżyk, nie była pewna. Potem okazało się, że jest to gil. Poznawała go po ubarwieniu i po śpiewie. Włożyła go do małej klatki znalezionej na poddaszu domu, nakarmiła i napoiła. Klatkę umieściła wśród drzew przed domem po lewej stronie. Zrobiła to wtedy, kiedy w pobliżu nie było kota. Nie chciała, aby to widział, bo był niebezpieczny. Wieczorem chodziła nakręcać gila, aby śpiewał. Nastawiała czas porannego śpiewu: godzina siódma rano. Przy okazji sprawdzała miniaturowy głośniczek oraz bateryjkę, taki paluszek, ile w niej było energii. Jeśli bateryjka była ciepła, to znaczyło, że ma dużo energii. Jeśli była zimna, wtedy ją wymieniała. Nie martwiła się o nią, bo miała w domu w szufladzie jeszcze inne bateryjki w zapasie.
Od pewnego czasu bateryjka ją dziwiła. Zawsze była bardzo ciepła, prawie gorąca.
– Jak to może być, zadawała sobie pytanie, że ptak śpiewa a bateryjka jest stale pełna energii. To ją niepokoiło. Jak tylko przestawała o tym myśleć, niepokój znikał. Było to tak wygodne, że w końcu w ogóle o bateryjce zapomniała.
Potem był czyżyk, mogła to być też zięba. Nigdy nie udało jej się wyjaśnić tego do końca. Umieściła go w drugim końcu pasma drzew przed domem po prawej stronie. Postępowała z nim tak samo jak z gilem, z tym, że czyżyk, czy też zięba, rozpoczynał śpiew dwadzieścia minut później. Słyszała ich trele przez cały dzień.
– Jeden kończy, drugi zaczyna. Zupełnie jak dyżur na poczcie – mówiła sobie. Czuła się z tym szczęśliwa.
Kilka razy, kiedy wychodziła z domu, aby odwiedzić ptaszki, zagubiła się. Błąkała się wtedy po lesie wśród chaszczy i po nierównej plaży nad jeziorem, szukając drogi do domu. Nie mogła jej odnaleźć. Najgorzej było, kiedy zapominała czego szuka. Było to bardzo niemiłe. Na szczęście teren był ogrodzony i w końcu odnajdywała dom. Czasem nawet ktoś jej pomagał ale nie wiedziała kto. Pamiętała tylko, że ta osoba miała ciepłe ręce i miły głos.
Raz Allena bardzo zmarzła, bo padał deszcz i cała przemokła. Kiedy wróciła do domu, w kuchni czekała już gorąca herbata i pigułki na przeziębienie. Zdziwiła się, bo nie pamiętała, kiedy je tam położyła.
Po ptaszkach przyszły zwierzęta. Odczuwała ich brak i często o nich myślała. Musiała coś sobie wybrać.
– Pies ani kot nie, bo jedzą mięso. To niezdrowe. A ponadto, skąd tu wziąć mięso? Ponieważ sama była wegetarianką, więc mięso wykluczyła. Krowy nie chciała, choć lubiła mleko, bo była za duża. Po prostu bała się jej. Koza? To była następna możliwość.
– Tak! – starsza pani uznała, że to dobre rozwiązanie.
Kiedy zwierzę pojawiło się przy domu, Allena Aleksiejewa była zdziwiona skąd się wzięło. Najważniejsze, że koza podobała jej się. Była brązowo-biała i miała bródkę. Była bardzo przyjazna, wręcz sympatyczna. Beczała nie za często, więc nazwała ją Istria. Myślała o imieniu Mećka, było jednak zbyt pospolite, aby nadać je zwierzęciu domowemu mieszkającemu tak jak ona nad jeziorem. Kiedy Allena miała już własne towarzystwo, poczuła się naprawdę szczęśliwa.
Ogólnie rzecz biorąc, nie przyjmowała gości, ale kiedy przychodzili, zapraszała ich bez wahania na werandę, bo tam było najwygodniej. Wpadali do niej niezapowiedziani, bo jej telefon nie działał. Sama nie dzwoniła, ponieważ po drugiej stronie linii nigdy nikogo nie było. Ponadto nie miała do kogo dzwonić.
Gościom przynosiła ciasto, zawsze miała jakieś w zapasie, i od razu proponowała kawę lub herbatę. Do jej naparzania używała dużego imbryka. Pamiętała nawet, kiedy i gdzie go kupiła. Podobał jej się, bo był biały w czerwone kropki, przez co był dobrze widoczny.
Goście dużo rozmawiali. Byli młodzi i lubili mówić a ona słuchała. Czasem do niej mówili “mamo” lub “babciu”, ale nie za bardzo to rozumiała.
– Młodzi jesteście, to musicie się wygadać. Ja już się w życiu dosyć nagadałam – tłumaczyła im.
Kiedyś przyjechała karetka pogotowia. Allena nie miała pojęcia, kto ją wezwał i po co. Lekarz badał ją bardzo starannie zadając pytania. Na koniec powiedział do siebie albo do swojego pomocnika:
– Starsza pani ma zaniki pamięci ale na szczęście jakoś sobie radzi. Dzielna kobieta.
Powiedział to głośno i Allena Aleksiejewa to zrozumiała. Coś jeszcze mówił, ale to już do niej nie dotarło, bo myślała o czymś innym. Potem zapytał się:
– Czy pani czuje się tutaj szczęśliwa?
Odpowiedziała, że tak i od razu zapomniała. On to chyba rozumiał, bo się ucieszył, że w domku nad jeziorem była szczęśliwa. Nie znała innego świata.
– Czy można było czegoś innego się spodziewać?
Odpowiadając na pytanie tłumaczyła sobie.
– Sami to zrobiliśmy. Te powodzie, susze, bomba atomowa i ci ludzie przechodzący z miejsca w miejsce.
Zanim odjechali, obwieźli ją dookoła jeziora i przywieźli z powrotem. Wkrótce karetka odjechała. Przed odjazdem Allena poprosiła doktora, aby kupił jej wełny.
– Kolor czerwony, cztery kłębki i kolor szary … Zawahała się. – Też cztery kłębki. Będę robić sweter dla brata.
– A jeśli brat nie zechce go nosić? – Zapytał lekarz, uśmiechając się tajemniczo.
Patrzyła na niego, ale nie widziała, aby otwierał usta. Domyśliła się, że był sztucznym tworem. Był dziwnie ubrany; nosił luźny biały strój i miał czarną brodę.
– To wtedy dam tym sportowcom, co tu biegają rano. Temu najchudszemu, bo jemu jest najzimniej.
Nie słuchała jego odpowiedzi. Wróciła do domku, obeszła wszystkie pomieszczenia i roześmiała się. Był to ten sam dom. Wkrótce pojawiła się koza. Allena Aleksiejewa zobaczyła ją przez okno i wyszła, aby pogłaskać zwierzaka. Chyba była zmęczona, bo usiadła na krawędzi tarasu i długo patrzyła na jezioro. Patrzyła i patrzyła, aż w końcu obraz rozmazał jej się przed oczami i wtedy zrobiło jej się bardzo smutno. Było to dziwne, bo zachód słońca był przepiękny. Do domu wróciła dopiero wtedy, jak zrobiło się ciemno i zimno. Była też już głodna.
Następnego dnia, jak tylko obudziła się, opuściła nogi na podłogę i włączyła radio. Wydawało jej się, że kiedyś wyrzuciła je na śmietnik. Chwilę słuchała muzyki lecz bez większej przyjemności. Potem popatrzyła przez duże oszklone drzwi prowadzące na taras. Stały tam kwiaty i uśmiechały się do niej. Odpowiedziała im uśmiechem. Nie śpieszyła się nigdzie, miała dużo czasu.
Michael Tequila
Gdańsk, 23 listopada 2020
P.S. Opowiadanie przedstawia literackie wyobrażenie życia osoby z chorobą Alzheimera (w jej łagodnej wersji). Moim zamysłem było, aby w sposób życzliwy dla osób cierpiących na te chorobę ale i realistyczny przedstawiało obraz ich życia.
Jeśli ktoś z Państwa zechciałby podzielić się ze mną uwagami i sugestiami na temat tego opowiadania, zwłaszcza co można by w nim uzupełnić, poprawić lub zmienić, byłbym wdzięczny. Osobiście nigdy nie miałem do czynienia z osobą chorą na Alzheimera, ale sporo o tej chorobie czytałem. To bardzo poważny społecznie temat. Mój adres email: Michael.Tequila@anciano.pl
Nastały trudne czasy dla wszystkich. Sam niekiedy czuję się zagubiony. Na szczęście nie na tyle, aby przestać odbywać codziennie intensywny spacer po lesie lub zaniechać pisania. Bezpośrednio nie spotykam się z nikim, rzadko w ogóle wychodzę z domu, przeważnie po zakupy albo do apteki. Niekiedy brakuje mi jednak możliwości, aby zdążyć na czas z kolejnym odcinkiem powieści lub opowiadania, jaki akurat mam na warsztacie. Dlatego postanowiłem udostępniać Państwu dla rozrywki większe fragmenty (około 1000 słów) moich książek.
Zaczynam od 14 utworów literackich z książki „Niezwykła decyzja Abuelo Caduco. Humoreski i opowiadania”. Oto kolejne fragmenty.
Opowiadanie 1: Niezwykła decyzja Abuelo Caduco
Punktualnie o godzinie 11.45 Abuelo Caduco zdecydował się umrzeć. To był piękny dzień, aby odejść – majowy, słoneczny, świeży. Ptaki śpiewały, dwa piętra niżej ludzie pokrzykiwali radośnie, grabiąc szarą ziemię pod nowy trawnik. Z oddali dochodził jęk piły tarczowej, za ścianą sąsiadka ubijała tłuczkiem mięso na kotlety.
Od czasu, kiedy Kacyk, twórca nowego rządu, zabrał mu marzenia i fatalnie go oszukał, dla Abuelo nic nie miało już znaczenia. Miał tylko jedno marzenie: umrzeć godnie. Z góry wybaczył sobie umieranie przed czasem, które ktoś mógłby nazwać samobójstwem. Abuelo rozmawiał o tym z Bogiem i On wszystko zaakceptował. Właściwie nie musiał nawet zawracać Mu głowy, bo i tak sam podjął wcześniej nieodwołalną decyzję.
Dojrzał do odejścia. Był już starym człowiekiem, czuł to w kościach. Tu go bolało, tam go strzykało, coraz bardziej dolegał mu kręgosłup. Z chodzeniem też nie było najlepiej. Miał coraz więcej bezsennych nocy. Pamięć go zawodziła, zdradzała jak pijana, bezwstydna kochanka, nie wiadomo z kim i po co. Raz zapomniał nawet swój adres zamieszkania.
Ludzie tego nie dostrzegali. Mówili:
– Każdy ma takie problemy, jak się starzeje. Dzisiaj to nawet młodzi mężczyźni łysieją. To jest dopiero problem. – Ich wyjaśnienia nie stanowiły dla Abuelo wystarczającego wytłumaczenia własnej sytuacji. Wierzył, że jego kondycja powinna być lepsza niż równolatków, bo całe życie dbał o siebie.
Tego przedpołudnia, mimo niewątpliwych zachęt do życia ze strony natury i sąsiadów, Abuelo wyraźnie opadł z sił. W głowie mu się kręciło, a ręce i nogi latały mu jak u paralityka. Był to nieudawany objaw syndromu niespokojnych nóg. Nabył go stosunkowo niskim kosztem, włócząc się godzinami po mieszkaniu z powodu bezsenności, a następnie umocnił, chodząc często do lekarza. Po drodze modlił się, aby go nie wyleczono, bo chciał umrzeć. Lekarz spełniał jego milczące życzenia nieudzielania mu pomocy, ponieważ wizyty u niego nie dawały skutku. Abuelo nie musiał go prosić ani przypominać się, co było bardzo miłe. Był zresztą zbyt dumny, aby poniżać się prośbami w tak trywialnej sprawie.
Oprócz niedomagań starości, była również inna ważna przyczyna, przez którą nie widział sensu dalszego życia. Przywódca partii rządzącej przez aklamację, Kacyk, obiecał mu złote góry, a on nie potrzebował złota. Abuelo myślał o biedakach, którym nic nie obiecano, choć bardzo prosili. To go dobijało, bo był człowiekiem współczującym.
Co do zakończenia życia, to chciał, aby było ono godne, aby go pamiętano, a pamięć po nim była życzliwa, nie byle jaka, kończąca się z chwilą wyjścia żałobników z cmentarza.
Wobec przeciwności losu Abuelo nie pozostawał bezczynny. Jak tylko poczuł, że go oszukano, podobnie jak jego rodzinę, przyjaciół, znajomych i tysiące innych obywateli, stworzył sobie plan. Chodziło o ratowanie społeczeństwa, całego, z wyjątkiem tych, którzy uczestniczyli w spisku. Wybory i ich rezultat uważał za spisek.
Plan traktował poważnie a zarazem radośnie. Żadne tam smutki, rozpacze, niepokoje, co się stanie i jak to będzie. Dla jego pomyślnej realizacji musiał zmienić się trochę, ale nie za dużo. Problemem było to, że miał ciemniejszą cerę, która wyróżniała go w tłumie. Niewiele ciemniejszą, tylko o jeden odcień. Musiał ją rozjaśnić. Znał się na kolorystycznych niuansach, bo lubił obrazy i sam malował w przeszłości. Ciemniejszej karnacji nie uznawał za przeszkodę, tylko za utrudnienie, coś, co daje się wyeliminować.
Podjął stosowne kroki. Oprócz tego, że unikał słońca, używał kremu rozjaśniającego skórę. Znalazł go w drogerii, nie kosztował nawet zbyt drogo. Pieniędzy zresztą mu nie brakowało. Miał rozsądną emeryturę i trochę oszczędności.
Po podjęciu decyzji o odejściu, pozostało Abuelo tylko tyle czasu, aby usiąść do laptopa i napisać zaproszenia na pogrzeb i stypę. Umiał korzystać z komputera. Nie był zacofanym jaskiniowcem, kryjącym się przed nowoczesnością. Wybrał elegancki format zaproszenia. Oświadczenia woli, kto i co będzie dziedziczyć, już nie pisał, bo zabrakło mu chęci i czasu.
– Trudno. Będą musieli podzielić się schedą zgodnie z prawem. – Powiedział głośno i ucieszył się, kiedy to usłyszał, bo nie zawsze słuch mu dopisywał. Wyobraził sobie, jaki wspaniały będzie pokaz wzajemnej miłości rodziny po otwarciu testamentu. Było w nim trochę przekory i przewrotności. Wiedział, że się pokłócą. Lubił teatr i cyrk; mimo wieku zachował dziecinną świeżość. Skończył już siedemdziesiąt lat, choć wyglądał poważniej, na dziewięćdziesiąt. Pamiętał o tym, bo poprzedniego dnia w urzędzie podatkowym składał deklarację i pytał, czy miała być na formularzu Pod-70, Pod-80, czy Pod-90. Cenił sobie powagę wieku; była dlań znakiem: ostoją i oazą dojrzałości.
Zaproszeń na pogrzeb i stypę nie wysyłał.
– Nie mam czasu, zrobię to w ostatniej chwili. – Zdecydował po chwili wahania. Wahał się krótko, bo nie miał czasu. Była to rozsądna decyzja.
– Obym tylko nie zapomniał. – Zaniepokoił się, ponieważ wcześniej przeoczył kilka ważnych zobowiązań, imienin, urodzin oraz jedną okazję do gorącej, namiętnej i szybkiej miłości z pewną pobożną niewiastą, która przyjechała na wakacje do jego miejscowości. Poznali się w kościele, kiedy śpiewali razem psalm, korzystając z jednego śpiewnika.
Abuelo oderwał się od laptopa, aby nastawić budzik, pilnujący jego zobowiązań. Słowa dotrzymał. Dla pewności nastawił dwa budziki. Ten większy ładniej dzwonił.
Wrócił do laptopa, natychmiast jak tylko sobie przypomniał, gdzie on stoi i dlaczego on, Abuelo, oderwał się od niego. Musiał działać szybko, ponieważ myśli uciekały mu z głowy niczym przestraszone króliki z otwartej klatki. Miał problemy z pamięcią; starzała się szybciej niż ciało. Sam to zdiagnozował, posługując się rozumem, chronometrem i specjalnym termometrem, szczególnie dokładnie mierzącym temperaturę ciała nocą. Metoda diagnozy była tak rewelacyjna, a wyniki tak ciekawe, że postanowił je opublikować. Nie doszło do tego, ponieważ redaktor miesięcznika medycznego „Lancet Pamięci” nie oddzwonił. Może dlatego, że Abuelo pierwszy do niego nie zadzwonił. Nie był tego pewien.
Opowiadanie 2: Konio
Nie mam pojęcia, jak on wszedł do budynku. Drzwi wejściowe są automatycznie zamykane, potrzebny jest klucz albo znajomość kodu wejściowego. Możliwe jest, że ktoś go wpuścił, kiedy zadzwonił domofon. Ja tego w każdym razie nie zrobiłem. Kiedy usłyszałem stukanie do drzwi, a była już godzina dwudziesta, zadałem sobie pytanie: „Kto, do diabła, stuka do drzwi o tej porze?”. Kiedyś zrobił to przedstawiciel firmy usług medialnych, ale go skląłem na czym świat stoi.
– Kto tam? – Zapytałem właściwie bez potrzeby, ponieważ i tak otwierałem już drzwi. Pytam, kto jest za drzwiami, ale nie czekam na odpowiedź. Nie patrzyłem przez judasza, ponieważ źle mi się kojarzy. Jestem człowiekiem religijnym i nie znoszę Judasza ani srebrników. Brzydzę się brudem moralnym i chętnie skopałbym dupę każdemu łajdakowi, który zdradził swego przyjaciela i mistrza.
Przed drzwiami stał koń. Nie mogę powiedzieć, co mnie zaskoczyło bardziej: on czy jego łeb, bo ten był naprawdę imponujący. Przypominał eksponat muzealny, zdjęty z najbardziej dorodnego osobnika: wypucowany, ciemnobrązowy, w błyszczącymi wypukłymi oczami i grzywką niedbale dominującą na wierzchu. Patrzyłem na łeb z podziwem. Przypomniał mi słowa szeptane z uznaniem o koledze ze studiów: Alek, ten to ma łeb jak koń!
Z Alkiem mieliśmy frajdę. Kiedy wchodziło się do sali telewizyjnej, panował tam mrok. Trzeba było przejść między rzędami krzeseł, aby dotrzeć do wolnego miejsca pod oknem. Ciemno było choć oko wykol. Aby osiągnąć cel, kierowaliśmy się punktami orientacyjnymi. Dotykaliśmy ramion i głów osób siedzących po prawej stronie przejścia. Po lewej stronie były tylko kolana. Dzisiaj na kolana można położyć laptop, wtedy można było położyć tylko rękę. Nie każdy to lubi. Szliśmy po omacku, dotykając głów i ramion, aby sprawdzić, czy posuwamy się we właściwym kierunku. W ciszy dawały się słyszeć słowa trafnego rozpoznania i ulgi: „A, to ty, Aluś. Przepraszam cię, tutaj jest tak ciemno”.
Końskie indywiduum przed progiem spojrzało na mnie z góry, łypnęło wielkimi oczami, po czym odezwało się, wydymając chrapy:
– Pardon, monsieur, że przeszkadzam o tak późnej porze.
Nie zdziwiłem się, że mówi, chrapiąc z lekka, bo i mnie zdarza się to robić we śnie. Zaskoczyła mnie jednak wytworność słów rodem znad Sekwany.
Przyglądaliśmy się sobie nawzajem. Gość miał klapki na oczach. Pomyślałem, że jest chyba ograniczony i nie dostrzega niczego innego poza końcem własnego pyska. „Cholera, zupełnie jak człowiek” – myśl tę skomponowałem w wewnętrznej ciszy, aby słowa niepotrzebnie nie wydostały się na zewnątrz. Na szczęście głowę mam szczelną. Bałem się, że konie mają słuch równie dobry jak żony i kochanki i nie lubią porównań z ludźmi. Podobnie zachowują się ludzie, tylko vice versa.
– Pozwoli pan, że się przedstawię, monsieur. Nazywam się Konio.
Tym razem rżenie było wyraźniejsze. Dobrze zrozumiałem nazwisko. Uśmiechnąłem się uprzejmie. Musiało to ośmielić przybysza, gdyż dodał szybko:
– Mów mi Konio, monsieur.
To z kolei mnie ośmieliło do towarzyskiej zachęty:
– Mów mi Michu, monsieur – Zaproponowałem otwarcie i szczerze. Musiałem zademonstrować, że w moim domu obowiązuje „noblesse oblige”, a ja, jako gospodarz nie wyskoczyłem francuskiej sroce spod ogona. Obustronna prezentacja wypadła korzystnie, gdyż uśmiechnęliśmy się z subtelną wytwornością.
Zaprosiłem Koniego do środka i zaproponowałem krzesło przy stole. Podziękował, odsunął je na bok i usiadł na zadzie. Oczy mi się otworzyły szeroko ze zdumienia.
– Chyba pracowałeś w cyrku, Konio? Czegoś takiego jeszcze nie widziałem. Niesamowita sztuczka.
Popatrzył na mnie od niechcenia i spokojnie wyjaśnił:
– Żadna sztuczka, tylko lata ćwiczeń. To nasza joga, siad w pozycji końskiego lotosu.
– Musiałeś być kiedyś w Indiach! – Stwierdziłem podekscytowany odkryciem i dodałem wyjaśniająco: – Sam nie byłem, ale bardzo chciałbym tam pojechać. Wiem, że są tam święte krowy.
– Daj spokój krowom. To zwykłe bydło. Rozmawiajmy o czymś szlachetniejszym. Tematy bydlęce mnie nie interesują.
Dialog rozwijał się składnie i elegancko jak debata publiczna w parlamencie. Tak było przynajmniej na początku, gdy zaczęliśmy od pytań o zawód, hobby i przyjaciół. Skończyliśmy, niestety, na wymianie ciosów, ale to nastąpiło później. Nie używaliśmy wulgarnych wyrazów takich jak „hucpa”, „happening” ani innych zaczynających się na „h”, choć niektórzy ludzie zaczynają je na „ch”. Domyślny wyraz jest zbyt osobisty i ktoś mógłby się obrazić. Poza tym w pełnej, bezimiennej postaci nie musi on wywoływać niemiłych skojarzeń zwłaszcza u kobiet oraz tych mężczyzn, którym myli się płeć i strony ciała. Bóg tak nas stworzył i z pewnością miał w tym swój cel. Dawno już postanowiłem, że nie będę wchodzić z nim na drogę dyskusji, gdyż za mało się znamy. Wiem tylko, że jest ostatecznym autorytetem i to mi wystarcza.
– W czym robisz, Konio? – Przejąłem inicjatywę, zadając pytanie, które pozwoliłoby mi zdefiniować profil osobniczy gościa. Profil fizyczny widziałem jak na dłoni. Był imponujący. – Wyścigi konne? Dorożkarstwo? Przenoszenie ciężarów na odległość metodą mistrza Dzianowskiego? Biegi kłusaków? Gra w polo? Szwoleżerka, nie daj Boże? Bo chyba nie praca w polu? – Jak kierownik niegdysiejszego działu kadr dużej firmy hodowlanej wykazałem się znajomością zawodów pracowników czworonożnych.
– Próbowałem wszystkiego po trochu. Imałem się różnych zajęć. Raz nawet na preriach amerykańskich przyłączyłem się do dzikiego stada mustangów. Ogólnie rzecz biorąc, byłem raczej niezdecydowany. Już taki jestem od maleńkości. – Konio wyjaśnił z pewnym zażenowaniem, co objawiło się markotnym wydłużeniem pyska.
– Czyli od źrebaka.
– Dokładnie. Czy ty, Michu, nie jesteś przypadkiem weterynarzem? – Pytanie padło zupełnie nieoczekiwanie.
– Dlaczego pytasz? Coś ci dolega?
– Nie. Pomyślałem tylko, że jeśli nie jesteś weterynarzem, to mógłbyś być koniem. Znasz terminologię fachową jak mało kto.
– Też jestem koniem. Może nie dosłownie, ale jestem.
– Co ty bredzisz!? Z taką klatką piersiową i z takim grzbietem? A twój łeb?! Gdzie grzywa? Przecież to byłby wstyd dla konia. Pęciny to masz może sensowne, ale gdzie kopyta?
– Mam nogi w butach, to nie mogę mieć kopyt.
– To jak mogą cię podkuć? Słyszałeś kiedyś o koniu bez podków? Podkowa jest potrzebna nawet na szczęście. A co z bieganiem?
Nie zaskoczyłem, o co mu chodzi. Widocznie głupio to wypadło, gdyż gość zaczął mnie pouczać. Widać było, że odczuwa wielkie zadowolenie. Oczy mu zabłysły i głos się zmienił.
– Nie kojarzysz, co?! Pytam o to, jak mógłbyś ruszyć z kopyta, nie mając takowego. Nie będę cię niszczyć pytaniami. Lepiej wytłumacz, dlaczego uważasz się za konia. – Mój rozmówca zarżał z cichej satysfakcji, czując przewagę nade mną.
– Rzecz w tym, że Dzień Mężczyzny i Dzień Konia są w tej samej dacie! Reszta to czysta dedukcja.
Opowiadanie nr 3: Dry Creek Story (całe opowiadanie)
Maszerując wzdłuż potoku, Lou instynktownie szukał obrazów, kolorów, świateł i cieni. Tego dnia malarzowi wszystko rozmazywało się w oczach. Jego mózg nie rejestrował niczego godnego uwagi. Wilgoć wisiała nad potokiem. Od czasu do czasu padał prawie niezauważalny drobniutki deszcz. Dry Creek wypełniały spienione, bulgoczące smugi ciemnej wody obijającej się o kamienne bloki, które kilkanaście metrów dalej zbliżały się ku sobie, tworząc podłużne mroczne jeziorko. Chmury omotały potok i tarzały się po zielonych zboczach niby obżarte, powolne krowy. Lou prawie zasypiał, mimo iż starał się iść raźnym krokiem. Zdradziecka senność, której nie zwalczyły dwie poranne filiżanki kawy i wymuszone tempo marszu, była przekleństwem. Ławki napotykane po drodze zachęcały do odpoczynku. Lou odwracał od nich oczy, aby nie dać się skusić.
Na ubitym szlaku wijącym się wzdłuż strumienia nie było żywej duszy. Zazwyczaj uczęszczali tędy samotni, dziwnie śpieszący się rowerzyści, zamyśleni spacerowicze, kobieta uprawiająca jogging. Czasem można było spotkać młodą parę z rudym psem.
– Chyba wszyscy wymarli – pomyślał Lou, przyśpieszając kroku, aby szybciej pokonać dystans dzielący go od miejsca, skąd roztaczał się widok na długi zakręt strumienia. Malarz upodobał sobie ten fragment pejzażu, gdzie woda grubą krechą oddzielała wysoki brzeg od nisko położonej piaszczysto-żwirowej łachy.
Za zakrętem zaskoczył go widok pierwszego z eukaliptusów. Z dolnych gałęzi zwisały kolorowe girlandy, wirujące w prawo i w lewo w słabiutkich powiewach wiatru. Ich pasmo schodziło prawie do ziemi, niczym kurtyna otaczając drewnianą ławkę z wysokim oparciem. Lou podszedł bliżej i dotknął ją palcami tak ostrożnie, jakby mogła go sparzyć. Usiadł i zadumał się. Zwisająca przed nim girlanda rozchyliła się zapraszająco na dwie strony i Lou bez namysłu wszedł do środka. Nie pożałował tego. Rozciągający się przed nim widok strumienia i towarzyszącego mu szlaku spacerowego oszołomił go. Słońce przelewało się promieniami przez korony eukaliptusów. Melancholia dnia wyparowała jak zaczarowana. Radość i optymizm wstąpiły w serce malarza. Nogi same niosły go w kierunku zakrętu strumienia. Widział już żółte plamy piasku, połyskliwe kolory większych kamyków i zbrązowiałą ziemię stromego brzegu ze sterczącymi z niej fragmentami korzeni.
Lou zatrzymał się, aby nacieszyć oczy słonecznym widokiem, i dopiero wtedy spostrzegł w oddali potężne zwierzę. Stało nieruchomo, zajmując całą szerokość szlaku spacerowego. Jego wielki, nisko zwieszony łeb, szeroko rozstawione rogi, masywny tułów i ciemna jak groźba maść skojarzyły się malarzowi z mitologicznym bykiem, który – zionąc ogniem – pustoszył Kretę. Zwierzę imponowało a zarazem przerażało swoim wyglądem. Skręcone rogi sterczały do przodu jak dwa sztylety, rozdęte chrapy i podniesiony ogon zdradzały gotowość do natychmiastowego ataku. Byk parskał i uderzał niecierpliwie racicą o żwirowatą ziemię. Drobne kamyki i grudki pryskały na boki, połyskując w słońcu iskrami. Mityczny pokaz pierwotnej siły zachwycił artystę. Lou zamarł w bezruchu wstrząśnięty grozą i pięknem widoku.
– Co za cudo! – Wyrwało mu się z gardła. W tej samej chwili zdał sobie sprawę, że nie uniknie spotkania z bestią. Przeraził się. Na ucieczkę nie było już czasu, nie miał też gdzie uciekać.
Zwierzę i człowiek przypatrywali się sobie niby rycerze, którzy oceniają swoje siły przed śmiertelnym starciem. Byk ruszył pierwszy, bez pośpiechu, ale też bez ociągania się. Być może drażnił go człowiek przypatrujący się z oddali, a może chciał sprawdzić, co to za dziwna istota śmie stanąć mu na drodze. Lou na początku trwał w bezruchu jak ptak zahipnotyzowany przez węża, lecz wkrótce podjął marsz w kierunku przeciwnika. Myślał gorączkowo, jak wybrnąć z opresji. Pomysł, który przyszedł mu do głowy, to wcielić się w matadora wymachującego czerwoną muletą przed pędzącym bykiem. Lou nie miał niczego przypominającego muletę, zaczął więc ściągać z siebie granatową bluzę, której podszewka zbliżona była kolorem do czerwieni.
– „To będzie rozpaczliwa walka o przeżycie. Oby tylko ta bestia reagowała na moją bluzę i atakowała ją, a nie mnie. Może uda mi się ją zmęczyć tak, jak to robią matadorzy na arenie? Może pośliźnie się na mokrej trawie lub żwirze ścieżki? Dobrze byłoby zwabić ją w kierunku pochyłości, aby w rozpędzie spadła z wysokiego brzegu do strumienia” – myśli napędzane niepokojem o życie gorączkowo przewijały mu się przez głowę.
Aktorzy niewiarygodnego spektaklu coraz bardziej zbliżali się do siebie przyciągani niewidzialną siłą przeznaczenia. Lou maszerował jak w hipnozie. Ani przez chwilę nie tracił z oczu obiektu swej artystycznej adoracji, która przerodziła się w atawistyczny strach.
Nagle coś zaczęło się zmieniać. Patrząc na byka z odległości już nie większej niż kilkanaście metrów, Lou nie wierzył własnym oczom. Najpierw ogarnęło go zdumienie, potem niepokój, a następnie panika.
– To jakaś potworność! – szepnął Lou, czując, jak serce wali mu w piersi w obliczu czegoś niezrozumiałego i budzącego grozę. W miarę zbliżania się ku człowiekowi, byk kurczył się. Był nadal wielki, ale już nie potężny jak kilkanaście sekund wcześniej. Wyglądało to tak, jakby zwierzę zapadało się w sobie pod wpływem ogromnego ciśnienia z zewnątrz. Kurczenie się żywego stworzenia sprawiało malarzowi psychiczny ból. Byk wyraźnie malał w oczach. Lou uznał, że jest to jakaś sztuczka ze strony zwierzęcia, prowadzącego z nim niepokojącą, niezrozumiałą grę. Poczuł się podle oszukany. W głowie mu zaszumiało, zacisnął zęby i pięści. Rozsierdzony nie wiedział, co z sobą zrobić. Byk zbliżał się coraz bardziej. Odległość zmniejszyła się już do kilku metrów. Powiał nagły wiatr i Lou poczuł ohydny, przyprawiający o mdłości zapach wilgotnej sierści zwierzęcia.
Kiedy uczestnicy koszmarnego widowiska zrównali się ze sobą, Lou popatrzył z góry na mijające go pod nogami zwierzę i wybuchnął:
– Ty skurczybyku!
Kopnął je wściekle z całej siły. Przejmujący ból przeszył mu nogę. Zaskoczony i przerażony byk raptownie przyśpieszył i zniknął za zakrętem.
Kilka sekund później, oprócz bólu w nodze Lou odczuł nagą twardość pod siedzeniem. Było mu zimno. Był przemoknięty, na sobie miał tylko koszulę. Bluza leżała na ziemi krok od niego. Wstał z ławki, mając wciąż w pamięci przerażające sceny, jakie dopiero co rozegrały się w tym miejscu. Przetarł oczy, pozbierał się i na zdrętwiałych nogach postąpił kilka kroków. Za chwilę kontynuował drogę wzdłuż strumienia, zauważając, że znowu zaczyna pociągać nogami. Drobniutki deszczyk opuszczał zasłonę wilgoci na szlak i człowieka, wygaszając jego urojenia.
Na drodze krople deszczu powoli, jakby z rozmysłem, rozmywały ślady wielkich racic.
Opowiadanie 4: Hanuman Bóg-Małpa
Wyprawa Eduardo Fuentesa do Indii i Nepalu nie była planowana, lecz okazała się niezwykła. Tak bardzo, że w opowiadaniach mogłaby obrosnąć legendą podobnie jak zatopiony statek obrasta glonami w ciepłych wodach oceanu obmywającego plaże południowych Indii. Ta historia nie jest jednak legendą. Jest prawdziwa jak samo życie.
Eduardo Fuentes, przez przyjaciół zwany Gordo, to znaczy Tłuścioch, nie czuł się szczęśliwy. Jego niezasłużona chłopięca otyłość wywoływała śmiech i drwiny kolegów oraz brak zainteresowania ze strony koleżanek. Tolerowały go, zachowywały się nawet uprzejmie, ale nie przepadały za nim. Domyślał się, że akceptują go tylko dlatego, że pomaga im w nauce i podrzuca ściągi. Miał wrażenie, że tylko z tego powodu interesują się nim.
Obserwując z zazdrością szczupłych chłopców, Gordo zaczął ćwiczyć, aby poprawić sylwetkę i nabrać muskulatury. Na początku służyła mu do tego szczotka do butów, którą podnosił do góry każdego dnia prawą i lewą ręką po sto razy. Czytał kiedyś, że każde ćwiczenie daje efekty, ale tylko wtedy, kiedy powtarza się je wielką ilość razy. Koledzy wyśmiali go publicznie za ćwiczenie drewnianą szczotka, nazywając go naiwnym drewniakiem i głupolem. Płakał wtedy nocą z bezsilności i rozpaczy.
Kiedy już doszedł do siebie, zaczął ćwiczyć skłony i męczące pompki, ale wyśmiano go, że robi to nieudolnie. Wtedy kupił sobie hantle; pachnące nowością wręcz zachęcały do ćwiczeń. Był to bardzo profesjonalny sprzęt, który musiał w opinii sprzedawcy przynieść efekty. Bardzo na nie liczył. Ponieważ nic to mu nie pomogło, popadł w jeszcze większe przygnębienie, a z czasem w depresję. Zmartwieni rodzice uspokajali go, że z wiekiem nabierze tężyzny i zrzuci warstwę tłuszczu, a także sugerowali, a potem nawet prosili, aby dał sobie więcej czasu.
Ponawiane przez lata wysiłki nic nie dały; chłopiec nie mógł poradzić sobie z apetytem, który go nie opuszczał, nawet po dobrym posiłku. Co mu zostało, to podziwianie dobrze zbudowanych mężczyzn; w domu Gordo wyklejał sobie ściany zdjęciami znanych kulturystów. Z ich autobiografii dowiedział się, że wszyscy oni, bez wyjątku, doszli do sukcesów dzięki wytrwałości w ćwiczeniu ciała, co oznaczało także ćwiczenie ducha. Jego wzorem stał się mężczyzna muskularny, osiągający sukcesy życiowe i powodzenie u kobiet.
Mijały lata, Gordo skończył szkołę i podjął pracę. Czekając na sukces, ćwiczył, jak umiał najlepiej, ale wciąż przybierał na wadze i coraz bardziej zniechęcał się. Dużo czytał. Była to rekompensata za niepowodzenia, jakich doznawał. Szczególnie lubił historie bogów, herosów i ich nadzwyczajnych czynów. Był na szczęście realistą; mitologia nie zaburzała jego ducha ani umysłu.
Do Indii i Nepalu trafił przypadkowo. Nie miał specjalnych planów na okres zbliżającego się właśnie urlopu zimowego, chciał tylko gdzieś wyjechać. W biurze podróży zaproponowano mu wycieczkę do Indii i Nepalu. Przeczytał jej opis, obejrzał zdjęcia egzotycznych postaci, między innymi Boga-Małpy Hanumana. To go poruszyło.
– To oferta last minute bardzo atrakcyjnej i wyjątkowo taniej wycieczki. Prawdziwa okazja! – Pracownik biura podróży mówił to z przekonaniem. Gordo zdecydował się.
Z Bogiem-Małpą Hanumanem los zetknął go dopiero w Nepalu, zupełnie niespodziewanie, w przysypanym pyłem historii miasteczku Patan, dawniej zwanym Lalitpur, gdzie nad rzeką płonęły stosy pogrzebowe. Gordo przypomniał sobie, co czytał o nim wcześniej, w kraju, kiedy jeszcze był chłopcem. Teraz bóg zmaterializował się przed nim w całej okazałości, dobrze zbudowany, niezbyt wysoki, krępy. Wzrostem podobny był do Eduardo. Emanowała z niego siła fizyczna powiązana z nieokreśloną, ale wyczuwalną mocą wewnętrzną.
W wyobraźni podróżnika zaroiło się od nadzwyczajnych czynów Hanumana. Zapachniały lasy na Cejlonie, gdzie Bóg-Małpa przebywał w czasie dziesięcioletniej wyprawy, która przyniosła mu sławę króla małp, odważnego i przebiegłego. Jego sukces, wyrwanie Sity z rąk dziesięciogłowego demona Rawany, zjednał mu wdzięczność i przyjaźń jej męża, Ramy, księcia o niebieskiej karnacji. Rama był siódmym wcieleniem boga Wisznu, tego, który zawiera w sobie wszystkie dusze.
Hanuman stojący przed Eduardo był zły, marszczył czerwoną twarz, robił miny, choć dłoń miał uniesioną pokojowo do góry. To było mylące. Świeżo upieczony adept sztuki interpretacji gestów bogów hinduskich nie wiedział, co o tym sądzić. Sięgnął odruchowo do zasobów intuicji i podał Bogu-Małpie duży, żółty banan, który zabrał na drugie śniadanie. Podając, wykonał gest „Namaste” składając dłonie na wysokości serca z palcami wskazującymi do góry i lekko pochylając głowę. Zarówno dar, jak i pozdrowienie zostały jednoznacznie odrzucone.
Bóg-Małpa zareagował pomrukiem zbliżonym do dźwięku wydawanego przez osobnika usiłującego przypomnieć sobie człowieczeństwo, które obluzowało się w nim przy kolejnym upadku na ziemię w stanie upojenia. Olśniony nagłą myślą Gordo wyjął z kieszeni szeleszczące pięćdziesiąt rupii i podał Hanumanowi. Ten schwycił je z wyraźnym zadowoleniem. Gordo pomyślał, że podobał mu się szelest. Sam lubił szelest suchych liści pod stopami kolorową jesienią.
Zafascynowany odruchem obdarowanego, Gordo przyglądał się Hanumanowi z uwagą, kiedy zdarzyło się coś, czego się nie spodziewał. W oczach małpy z postury i boga z natury dojrzał samego siebie, wizerunek niekompletny, niezbyt wyraźny, ale niewątpliwie prawdziwy: wysokie czoło, brązowe oczy, nieco odstające uszy. Do tego doszła jeszcze mocno zarysowana broda, ciemne włosy, cała twarz jakby żywcem wyjęta z fotografii. Zaskoczyło go to, choć niespecjalnie zdziwiło. Ogarnęła go refleksja: „Kim ja właściwe jestem?”. W rozciągającej się daleko wstędze przeszłości nazywano go różnymi imionami, czasem nawet małpą, ale nie brał tego poważnie. Hanuman, to było coś innego, głębszego.
Bóg-Małpa zmarszczył zwierzęco-ludzkim gestem czerwony pysk. „A może twarz?” Gordo nie był pewien, które określenie lepiej pasowało do sytuacji. Odpowiedział podobnym gestem, czując w sobie przypływ przymilnej zwierzęcości. To przełamało lody. Hanuman gestem ręki przywołał hojnego darczyńcę, aby podszedł bliżej, wdał się z nim w konwersację. Znał dostatecznie dobrze język Gordo, aby opowiedzieć mu swoją historię i tajemnicę swojego sukces. Spotkanie, bliskość i serdeczność Boga-Małpy podziałały na Eduardo niezwykle ożywczo. Poczuł w sobie nieznaną moc, pojawiło się w nim przeczucie odległego, lecz konkretnego sukcesu.
W pokoju hotelowym Gordo rozebrał się kompletnie, do naga. Stanął przed lustrem, aby w pełni ocenić swoje podobieństwo do Hanumana, istoty wyższej, niewątpliwego wzoru męskości. Przyglądając się sobie uważnie, nie dostrzegł nic nadzwyczajnego. Nic nie zwróciło jego uwagi, ani wymiary ciała, ani poszczególnych członków, ich kształt, długość, szerokość, wysokość czy nawet owłosienie. Odczuwał niepokój i niedosyt obserwacji.
Recenzje książki:
Recenzja 1 (Joanna Żelazny)
Przyznam szczerze, że niejednokrotnie zdarzyło mi się zastanawiać, czy zbiór (opowiadań) powstał dzięki fantastycznej wyobraźni i inteligencji, czy może poprzez jakieś fantazyjne wspomagacze, ponieważ wiele elementów wychodziło poza wszelkie wyobrażenia! Oczywiście nie jest to żaden przytyk, raczej słowa uwielbienia skierowane w stronę człowieka, który szturmem wykracza poza granice komfortu, prowokuje, daje do myślenia i bawi jednocześnie. Chapeau bas za niezwykłą grę słów, porządną dawkę końskiego (i nie tylko) humoru oraz przekomiczne spojrzenie na wszystkie zagwozdki ludzkości, które oprócz kontrowersji, wywołują niepotrzebne spory. Pełna recenzja: http://lubimyczytac.pl/ksiazka/4597586/niezwykla-decyzja-abuelo-caduco-humoreski-i-inne-opowiadania/opinia/39982631#opinia39982631
Recenzja 2 (Izabela Wyszomirska) Nie pamiętam, kiedy coś takiego czytałam. To przyjemna odskocznia od tego, co na co dzień czytuję W opowiadaniach tych znajdziemy karykaturę, ironię, groteskę, komizm sytuacyjny, parodię czy absurd. Dzieją się w nich takie rzeczy, które niekiedy trudno było mi je sobie wyobrazić. Podsumowując, niniejszą lekturę uważam za udaną. To coś innego, nowego, zachęcam każdego do zmierzenia się z taką literaturą. Pełna recenzja: http://sza-terazczytam.blogspot.com/2017/05/niezwyka-decyzja-abuelo-caduco.html
Leon Zguba był hurtownikiem. Umiał handlować. Pracując wytrwale przez lata zdobył fortunę i stworzył największą hurtownię wnętrz dla kobiet w Europie. Prowadził ją pod hasłami: „Poprawiamy stare wnętrza i oferujemy nowe”, „Jakość dożywotnio gwarantowana”, „Murowana satysfakcja”. Nikt nie negował niezwykłych osiągnięć Zguby. Był znany, ponieważ pomagał ludziom, prowadząc także rozległą działalność charytatywną, choć sam żył skromnie.
Jego wielkość miała dwie strony: w starszych klientkach wzbudzał wielką miłość, ale były też takie, głównie młode niewiasty, co odczuwały do niego niechęć. Było to już nowe pokolenie, nazywające siebie kobietami a nie niewiastami, wykształcone i przedsiębiorcze, bardzo zróżnicowane. Były wśród nich istoty o ciemnych kolorach włosów lecz jasnych poglądach, muskułach ćwiczonych na siłowni, jeżdżące na wrotkach i zajmujące wysokie stanowiska w biznesie, kobiety-naukowcy, adwokatki, robotnice i pracownice rolne.
Prowadzenie hurtowni wnętrz i oferowanie najlepszych usług było pasją właściciela. Miał on klarowne i zdecydowane poglądy na rzeczywistość. Stał mocno na ziemi dwiema nogami. Ogarniał wszystko i uprzedzał zdarzenia. Jego poglądy i umiejętności były tak cenne, że wydawał się wielu osobom być z żelaza. Poza hurtownią generalnie unikał ludzi, chowając się w cienistych wnętrzach budynków państwowych, kościołów i muzeów. Kochał takie wnętrza. Był samotnikiem i trzymał się z dala od ludzi.
– Jest ostatecznie najlepszym hurtownikiem wnętrz w kraju – bronili go przyjaciele, kiedy go oskarżano o brak słońca w życiu i w charakterze. – Wielkim ludziom wiele się wybacza.
Pewnego dnia Zguba wyszedł na świeże powietrze. Ujawnił się, jak to mówiono. Nie wiadomo czy przez zapomnienie czy celowo, zmieszał się z tłumem klientów, głównie młodych kobiet i towarzyszących ich mężczyzn. Było także trochę starszych osób, matek i ojców, a nawet dziadków. Wszyscy oni przybyli do jego hurtowni, aby obejrzeć towary. Skorzystał z tej okazji, wyszedł na podest, który mu zbudowano, aby był bardziej widoczny, i przemówił. W krótkich słowach wyjawił, że chce zmienić ich wnętrza, ponieważ wie najlepiej, jak ludzie powinni czuć się wewnątrz, co myśleć i jak postępować.
– Chodzi tylko o wnętrza. To co na zewnątrz jest bez znaczenia, to tylko ubranie. We wnętrzu natomiast rodzi się sedno sprawy, idea życia, miłość. Wnętrze ma wymiar boski i jest najważniejsze. I ja chcę zmienić je wam na lepsze. I nie o zmianę indywidualną tu chodzi ale o hurtową, powszechną. W skali kraju, a nawet całej Europy.
– Jak to? – pytano.
– Tak. W skali całego kontynentu, ponieważ dobre przykłady podchwytywane są przez inne narody. To, co dobre, upowszechnia się lotem jaskółki. Wierzcie mi, będziecie dużo lepsze i szczęśliwsze. Ochronię was przed wami samymi, waszym samolubstwem, wygodą, chciwością – przekonywał i zapewniał.
Kobiety tłumaczyły mu, że nie potrzebują zmiany. Podjęły dyskusję.
– My myślimy i czujemy inaczej. Chcemy być sobą, niedoskonałymi istotami, po prostu takimi, jakie jesteśmy, prostymi w naszej ludzkiej złożoności. Nie narzucaj nam swoich przekonań. Daj nam spokój – prosiły.
Hurtownik miał chyba wadę słuchu, gdyż ich nie usłyszał albo nie zrozumiał. Albo miał w sobie wizję, której one nie rozumiały.
– To wy dajcie spokój. Żyję dużo dłużej niż wy i wiem to najlepiej. Jestem człowiekiem w pełni dojrzałym. Mam swoje lata, nawet kilka razy więcej od niejednej z was. Co wy możecie wiedzieć o życiu? – zapytał. Ponadto daję wam dobre warunki. Oferuję nowoczesne wnętrza na niezwykle korzystnych zasadach.
– Ma rację. Tylko on to wie. To samotnik, który miał czas wszystko zrozumieć i przemyśleć – powiedział starszy siwy mężczyzna. Poparła go stateczna matrona w czarnej sukni. Nie tylko oni popierali Zgubę, ale masa innych ludzi myślących hurtowo tak jak on.
Spór o idealne wnętrze narastał przez kilka lat. Nie sposób było rozstrzygnąć, kto ma rację. Czas płynął. Klientela hurtowni wnętrz była coraz młodsza, jej właściciela coraz bardziej pokrywała patyna czasu.
Jesienią, kiedy liście opadły z drzew i żarły je bakterie i wirusy, zagrażające nawet ludziom, Leon Zguba zdecydował, że jest to czas, aby ostatecznie dokonać zmiany ludzkich wnętrz. Wsparli go w tym patriarchowie, poważni mężczyźni, pobożni i stateczni, utrzymujący regularną łączność z Bogiem. Mieszkali w pałacach, których nie sprzątali sami, a tylko zaszczycali swoją nobliwą obecnością, gdyż większość czasu spędzali na rozmyślaniach i modlitwach w świątyniach, większych niż cokolwiek, co stworzył człowiek.
– Tak – powiedzieli. – Leon Zguba ma rację. Wnętrze kobiety trzeba zmienić. Bo jest to wnętrze z zasady doskonałe i takie powinno zostać, nienaruszone interwencją człowieka. Znaczy się, dziewicze, a nie takie, jak to wyobrażają sobie ich właścicielki.
Kiedy wieść o decyzji i determinacji Leona Zguby rozniosła się, zdarzyło się coś nadzwyczajnego. Jedni nazywali to cudem, inni przewrotną podłością. Na placach i ulicach miast zebrały się młode kobiety w wielkich masach, wyszły na światło dnia i posuwając się ławą, śpiewały i krzyczały.
– Daj nam spokój, Leonie Zgubo! Nie chcemy twoich doskonałych hurtowych wnętrz. Chcemy pozostawić je takimi, jakie są, ukształtowanymi w sposób indywidualny, a nie zbiorowy. Nasze wnętrza nie zawsze są idealne. Czasem ulegają deformacji z niewiadomych przyczyn i to jest bardzo bolesne. I wtedy my, wspomagane przez naszych mężów, rodziny i przyjaciół, musimy podjąć decyzję, co z tym zrobić. Nikt inny nie może tego za nas uczynić.
Wtedy stał się drugi cud, zupełnie jak w Biblii. Zguba wyszedł z hurtowni i śmiało wkroczył w sam środek zgromadzenia kobiet, aby je przekonać do swojej prawdy. Mówił z pasją, bardzo sugestywnie, oferując jeszcze lepsze warunki. To tylko rozwścieczyło kobiety. Tłum wokół niego zawrzał żalem, rozpaczą i gniewem, słychać było straszne krzyki.
Po chwili nastąpiła głucha eksplozja i zapadła cisza. Stało się to w jednej chwili. Policja, która pojawiła się na miejscu prawie natychmiast, zastała na ziemi tylko kształt przypominający manekina. Obrysowano go białą kredą i przeprowadzono śledztwo. Szczątki sfotografowano i sporządzono ich dokładną ewidencję. Znalazły się wśród nich fragmenty ubrania, kępka siwych włosów, metalowe guziki i maska przypominająca ludzką twarz z ohydnie wykrzywionymi ustami. W miejscu, gdzie zwykle jest serce, znaleziono trochę zapiekłego czarnego osadu.
– To prawdopodobnie jest Golem, sztuczna istota stworzona z gliny i przypominająca człowieka, ale pozbawionego duszy – sugerował mężczyzna z bokobrodami, który w towarzystwie dwóch kobiet stał na boku i przyglądał się pracy policji.
Policjant prowadzący śledztwo obrócił się w jego kierunku.
– Bardziej mi to wygląda na humanoidalnego robota, automatycznie wykonującego ustalone zadania. Po niemiecku nazywa się to Maschinenmensch. Prawdopodobnie eksplodował z nadmiaru energii.
Wszyscy się dziwili, jak łatwo wielki hurtownik uległ unicestwieniu. Przedstawiano różne oceny zdarzenia. Bardzo radykalna była ocena organizatorki demonstracji kobiet, Aldony Zygadło. Przybyła na miejsce kilka minut później. Mówiła wyraźnie patrząc prosto w ekran kamery telewizyjnej.
– Leona Zgubę rozerwała niezwykła gorliwość uszczęśliwiania kobiet na siłę. Sam sobie zafundował taki los kierując się obłędnym przekonaniem, że to wie najlepiej, czego Bóg oczekuje od kobiety.
Zwolennicy Leona Zguby, hurtownika wnętrz, postawili mu na centralnym placu miasta masywny pomnik ze spiżu, aby stał tam dając dowód niezłomności i wiary w nieskazitelne ludzkie wnętrze. Potem zbudowano drugi i trzeci pomnik poświęcony jego pamięci. W sumie powstało ich co najmniej kilkanaście.
Następnego roku, w rocznicę tragicznego zdarzenia, w centrum miasta zgromadziła się wielka manifestacja. Czekano na oficjalne rozpoczęcie uroczystości. Zawiał wiatr, nie był to nawet mocny powiew, i na oczach osób stojących na placu pomnik od ognia zwykłej świeczki zapalił się jak wiązka wysuszonej trawy i spłonął w ciągu kilku minut.
– To niemożliwe – mówili świadkowie, przecierając oczy ze zdumienia.
Najgorsze miało nadejść. W ciągu kilku tygodni spłonęły wszystkie pozostałe pomniki Wielkiego Leona Zguby, jak go nazywano od dnia dziwnego zniknięcia.
Mimo intensywnych dochodzeń, policji nie udało się wyjaśnić, jak to się stało, że wszystkie pomniki wystawione na cześć wielkiego hurtownika wnętrz, okazały się również wykonane z dykty. Podejrzewano, że maczały w tym palce kobiety uczestniczące w manifestacji przed hurtownią, nie było na to jednak żadnych dowodów.
Siedzieli na ławce na dziedzińcu więzienia-szpitala psychiatrycznego w miejscowości Raena leżącej na granicy pustyni. Byli spokojni. Dawano im chyba brom, staromodny, ale sprawdzony i skuteczny środek. Władze więzienia nie chciały, aby męczył ich nadmiar energii. Aby się pobudzić, więźniowie jedli w ciągu dnia drobinki mielonej kawy pozostałej na dnie kubków. Było to powolne i mało skuteczne, ale i tak nie mieli niczego innego do roboty, oprócz spania, czytania i dyskusji. Niektórzy z nich szlifowali język. Nie wszyscy oczywiście, tylko ci uważający się za bardziej rozumnych, którym pozostały w głowie resztki dobrych nawyków z okresu nauki szkolnej.
Czy więzienie-szpital psychiatryczny było położone przy pustyni Atakama, jak im mówiono, tego nie wiedzieli. Nie miało to zresztą znaczenia. Było to więzienie psychiatryczne dla morderców z symptomami zbrodniczej osobliwości. W każdym z nich miała odmienną formę. Kiedy Zafra spytał o położenie więzienia kapitana Karmę, psychiatrę pełniącego rolę strażnika i opiekuna, odpowiedział mu wzruszeniem ramion.
Było zbyt gorąco, aby się ruszali. Taki upał zabiłby nawet lisa pustynnego odpornego na wysokie temperatury. Ale on był inny niż człowiek: uzupełniał płyny z ciała upolowanych zwierząt, był niewielkich rozmiarów, miał puszyste futro, spowolnioną przemianę materii, wysokie pH moczu oraz duże uszy, przez które zrzucał nadmiar ciepła. Dowiedzieli się tego od współwięźnia Alfa, biologa, stanowiącego dla więźniów rodzaj encyklopedii przyrody. Sam był niezwykłym okazem; podobnie jak oni miał sumienie skażone okropnym morderstwem .
Oprócz Alfa, psychoterapeutów w roli strażników i opiekunów, więźniowie mieli jeszcze dostęp do kapelana o nazwisku Runo, odwiedzającego skazanych przynajmniej raz w tygodniu. Miał pogodne usposobienie i nie był ułomkiem. Czasem ćwiczył z więźniami na siłowni.
– Po co osobie duchownej siła fizyczna? – zapytano go kiedyś.
– To na wypadek, gdyby ktoś usiłował mnie przekonać, że nie mam racji wierząc w Boga i miłość w takim miejscu jak więzienie na pustyni. W takim miejscu jak Raena nawet diabeł nie mówi dobranoc, bo go tu nie ma. Upał by go zabił.
Było ich dziesięciu. Już od godziny tkwili nie ruszając się z miejsca na ławce pod drzewem w piekielnym upale i rozmawiali. Obok Zafry siedzieli, po lewej stronie Lago, a po prawej Rusy. Był to już okres, kiedy klimat się wyostrzył; w tamtym rejonie był jeszcze bardziej suchy i gorący.
– Fenomenalnie wściekły – mawiali.
Nie nudzili się. Właściwie to słuchali wyłącznie Dzieciątka Rebelde, który ze swadą opowiadał im swoje niesamowite przeżycia. Rebelde był ich bohaterem numer jeden, bo popełnił największą ilość zbrodni, wszystkie elegancko udokumentowane, i cierpiał na te same zaburzenia, co oni. Nikt z nich nie miał tak bogatej przeszłości.
Historię zbrodniczej osobliwości tłumaczyli im na indywidualnych spotkaniach strażnicy-psychoterapeuci, ich bezpośredni opiekunowie. Twierdzili, że zasadniczo chodziło o proporcje tego, co określa się jako zło i dobro, normalność i nienormalność. Strażników było wielu bo człowiek nie jest w stanie wytrzymać takiego obciążenia psychicznego, z jakim mieli do czynienia. Wszyscy mieli kwalifikacje policyjne i psychoterapeutyczne, niektórzy w cywilu byli psychologami i psychiatrami.
Strażnik – psychoterapeuta regularnie odbywający rozmowy z Zafrą był w stopniu kapitana. W pustynnym uniformie wyglądał doskonale, każdemu by zaimponował. Na pamiątkę Zafra zwędził mu przywieszkę identyfikacyjną: Kapitan Jan Józef Karma, strażnik-psychoterapeuta.
Na czwartkowej sesji indywidulanej powiedział Zafrze, kiedy ten już się rozkręcił:
– Człowieku, każdy z nas strażników-psychoterapeutów by tu zwariował, gdyby nie było nas wielu i nie wymienialibyśmy się regularnie w pracy.
Mówił do Zafry “Człowieku”, bo zgodził się na to w trakcie wcześniejszych sesji terapeutycznych. Obowiązywały tu zasady, że formy zwracania się do więźniów-pacjentów były ustalane już początku ich pobytu i dla porządku nagrywane. Każdy wywiad, rozmowa, kontakt słowny był rejestrowany, aby potem nie było wątpliwości, co kto powiedział.
– Trzy razy w tygodniu pańscy adwokaci kierowaliby do sądu sprawę przeciwko mnie lub któremuś z moich kolegów o nadużywanie władzy lub inne naruszenie regulaminu więzienia psychiatrycznego gdyby nie te nagrania – powiedział kapitan Karma, strażnik-psychoterapeuta. Wyglądał, jakby był dumny z tego regulaminu.
Strażników były dwie kategorie: strażnik-psychoterapeuta oraz psychoterapeuta-strażnik. Zafra na początku nie za bardzo orientował się w zawiłościach słownych, ale szybko aktualizował wiedzę, zwłaszcza od czasu, kiedy w więzieniu wprowadzono metodę przyśpieszonego uczenia się i komunikacji.
Sprawę strażników objaśnił mu kapitan Karma w prosty sposób.
– Tytuł zawodowy zależy od proporcji. Ja jestem strażnikiem-psychiatrą, bo mam więcej obowiązków strażnika, tych związanych z administracją więzienną niż z psychiatrią. Mój przyjaciel jest psychiatrą-strażnikiem, bo ponosi więcej odpowiedzialności za wasze zdrowie psychiczne i fizyczne. Obowiązki jednego i drugiego strażnika nie są łatwe, proszę mi wierzyć.
Zafra wierzył mu, bo kapitan był przyzwoitym człowiekiem. Rozmawiał z nim szczerze, odpowiadał na jego pytania, nie okazywał mu pogardy. Nie przyszło to łatwo ani jednemu, ani drugiemu, bo obydwaj byli nieufni w stosunku do innych. Zafra podejrzewał, nawet w stosunku do siebie samych. Jego myślenie miało ręce i nogi, bo był już po drugim przesileniu, co znaczyło, że dwa razy usiłował popełnić samobójstwo. Wyjście z dwóch prób samounicestwienia się było dowodem, że jakoś sobie radzi, a może nawet wraca do normalności. Był to dowód niezbyt mocny, bo podejrzewano go także o symulowanie, ale jednak. Pozytywne myślenie mu pomagało.
Wracając do zbrodniczej osobliwości, kapitan Karma wytłumaczył Zafrze, że każdy z więźniów-pacjentów ma na sumieniu zarówno prawdziwe jak i urojone zbrodnie.
– Inaczej nie można sobie tego wytłumaczyć – wyjaśnił.
Kiedy kapitan milczał, słuchając Zafrę lub patrząc w nieokreślonym kierunku, jego usta poruszały się jakby nadal mówiły. Był to dziwny spektakl, jakby zakłopotania, że on, ceniony strażnik-psychoterapeuta, nie umie znaleźć wytłumaczenia zachowań ludzi, jakimi się osobiście zajmował.
– W niektórych przypadkach nie sposób jest ustalić, kto popełnił zabójstwo, bo jest kilku podejrzanych i każdy z nich składa podobne zeznanie. To zupełnie nowe zjawisko. Na podstawie ich zeznań, zeznań osób trzecich, świadków przestępstwa, analizy śladów i innych dowodów, policja ustala szczegóły i okoliczności popełnienia przestępstwa. Kiedy porównuje się te informacje z zeznaniami innych podejrzanych, okazuje się, że są one prawie takie same. Wygląda to tak, jakby każdy z nich był sprawcą zabójstwa. Najbardziej kłopotliwe dla nas psychiatrów jest to, że nie wiemy, jak to się dzieje, że wszyscy oni posiadają tę samą wiedzę o morderstwie i ofierze. Nie wiemy, czy w grę wchodzi telepatia, zdalna teletransmisja danych czy też jakiś inny sposób wymiany wiedzy miedzy rzeczywistym a domniemanym mordercą. W jednym przypadku aż trzy osoby przyznały się do tego samego czynu. Prokuratura niebyła w stanie ustalić, który z podejrzanych jest prawdziwym mordercą, a który nie, który mówi prawdę, a który łże jak rudy pies.
Po tych słowach kapitan Karma przerwał, popatrzył na Zafrę jakoś smętnie i powiedział:
– Nie powinienem użyć określenia „rudy pies” w negatywnym sensie, bo jest to źle odbierane przez więźniów, szczególnie tych lubiących zwierzęta.
– Ponieważ sugeruje to zwierzęcość ludzkiej natury, nieprawdaż? – wymądrzył się Zafra, stojąc na gruncie odkryć naukowych. – Jesteśmy zwierzętami z ludzkimi odruchami, takimi jak na przykład dręczenie ofiary. Bo żadne zwierzę tego nie robi.
– No właśnie – powiedział kapitan z półprzymkniętymi oczami, jakby zasypiał. Była to maska. Zafra był pewny, że strażnik był świadomy, co robi i mówi, ponieważ dyskretnie poprawił kaburę rewolweru jakby przygotowując się do odparcia ataku.
– Byłem w kajdankach przymocowanych do metalowej poręczy przed biurkiem, ale raz się zdarzyło, że więzień wyswobodził się i zdrowo poharatał strażnika mimo, że ten zdążył jeszcze włączyć alarm. Mnie kapitan nie powinien się obawiać – tłumaczył swoim kompanom z celi. – Jestem spokojnym człowiekiem i rozumiem go aż nadto dobrze, bo sam kiedyś wykonywałem ten zawód. To znaczy nie strażnika-psychoterapeuty ale po prostu psychiatry.
To, że był psychiatrą, było faktem. Z dumą przyznawał się do tego, pokazując swój dyplom wszystkim, którzy mieli a nawet nie mieli wątpliwości.
– Dyplom należał mi się, ponieważ ukończyłem pięć lat studiów na wydziale psychiatrii Uniwersytetu Leonardo Da Vinci. Nie mogłem tego udowodnić, gdyż moja dokumentacja uległa zniszczeniu wskutek pożaru. Był to wielki pożar. Na dodatek spłonął również serwer, na którym przechowywano elektroniczne zapisy dokumentów.
– To jak to wykombinowałeś z tym dyplomem? – zapytał Zupak Psycho, młodszy więzień.
Zafra odmówił wyjaśnień. Poczuł się urażony nieufnością współwięźnia.
Zupak Psycho miał dziwną ksywę i domagał się, aby go tylko tak nazywać. Więźniowie przestrzegali tej zasady, ponieważ był silny i nieobliczalny. Większość czasu spędzał w karcerze. Wśród więźniów panowała wówczas zasada „Strzeż się innych wariatów, bo mogą być gorsi od ciebie”.
– Jeśli znałeś ludzi tak dobrze jak siebie samego, to wiedziałeś, że nie jest to czcze gadanie. Strażnicy-psychiatrzy zwracali się do nas przez pan, a zbiorowo przez panowie. Dziwiłem się, że mieli do nas tyle szacunku, bo my często gardziliśmy sobą jak wściekłe psy, albo i gorzej – wyjaśnił Zafra. Na chwilę wstał z ławki, na której siedzieli, aby wyprostować nogi.
Kapitan Karma wyjaśnił Zafrze, że dziwne zdolności morderców zaobserwowano dopiero po drugiej fali epidemii grypy typu Alfa. Można się było przeciwko niej zaszczepić. W użyciu była wówczas szczepionka skuteczna na kilka odmian grypy, nie tylko Alfa. Po trzech latach okazało się, że szczepionka zmieniała psychikę osób, które używały równocześnie leki zawierające składniki modyfikowane genetycznie.
– W ludziach ujawniły się instynkty stadne polowania i zabijania z odległej przeszłości, kiedy komunikowali się bez słów. Taka jest hipoteza. Tak to tłumaczą naukowcy.
Kiedy Karma przerwał swój wykład, Zafra nic nie odpowiedział. Siedział i czekał na ciąg dalszy. Chciał wszystko powtórzyć innym więźniom.
– Przypadło wam żyć w czasach, kiedy szczepionki przeciw grypie i leki modyfikowane genetycznie wywołują zmiany w sieciach neuronowych mózgu i sposobach komunikacji między ludźmi o podobnej osobowości. Będąc mordercami, jesteście panowie także ofiarami – podsumował Karma. Był idolem Zafry. Więzień zazdrościł mu pozycji zawodowej, tytułu naukowego oraz możliwości pomocy ludziom o niezwykłej przeszłości, bogatej wyobraźni i ostrej jak brzytwa pamięci do szczegółów.
Otto Preminger, dyrektor techniczny firmy budowy dróg i mostów Technobud, nie trafił na parking maszyn budowlanych przypadkiem. Zachodził tam regularnie, ilekroć znalazł się w pobliżu. Lubił to miejsce, odosobnione, w pobliżu lasu. Najbardziej oczywiście lubił maszyny, był ich pasjonatem.
Z daleka zauważył drobną postać, stojącą przy walcu drogowym „Niezwyciężony”. Odwrócona była tyłem do bramy. Pomyślał, że to któryś z robotników skrócił sobie drogę na teren budowy znajdujący się tuż za lasem, aby przy okazji popatrzeć na imponujące cuda techniki budowlanej.
Była to młoda kobieta, ubrana w strój roboczy okryty kamizelką ostrzegawczą w kolorze żółtym, podobną do używanych przez pracowników firmy. Kiedy się odwróciła, przypomniała mu siostrzenicę: szczupła sylwetka, miła buzia, łagodnie uśmiechnięte, melancholijnie ciemne oczy. Godzina była wczesna i chłód dawał się jeszcze we znaki. Lubił tę porę dnia i taką pogodę.
Przedstawił się.
– Otto Preminger, dyrektor techniczny firmy Technobud.
Nie czekając na odpowiedź, zapytał:
– Co pani tu robi? Młoda, ładna kobieta w stroju robociarza w miejscu gdzie panuje hałas, brud i kurz?
– Nazywam się Agnieszka Zena i jestem specjalistką do spraw relacji międzyludzkich. Pracuję w tej samej firmie, co pan. Zatrudniono mnie, że tak powiem, aby łagodzić obyczaje.
Dyrektor był przekonany, że kobieta żartuje. Pomyślał, że została zatrudniona przez dział personalny na polecenie dyrekcji, nie powiadamiając go o tym. Jeszcze raz przyjrzał się nieznajomej: kurtka robocza, kamizelka w żółte pasy, drelichowe spodnie, buty, które można by nazwać buciorami, roboczy hełm na głowie. Męski, roboczy strój nie tylko nie raził, ale nadawał jej jeszcze uroku, podkreślając delikatne rysy twarzy i drobną sylwetkę. Pasował na zasadzie kontrastu. Kiedy szedł w jej kierunku, przyglądała się z uwagą walcowi drogowemu. Wśród maszyn stojących na placu był to prawdziwy olbrzym, wyglądający jakby służył w filmie do rozjeżdżania transporterów opancerzonych.
Preminger doskonale znał tę maszynę. Używano ją do utwardzania dużych powierzchni podlegających znacznym obciążeniom. Z boku maszyny widniała marka „Sanetra” oraz nazwa „Invincible”, „Niezwyciężony”. Nieco niżej umieszczone były numer inwentaryzacyjny i tabliczka znamionowa. Oglądał maszynę zawsze z przyjemnością i tak często, że mógł ją opisać w szczegółach z pamięci. Stała teraz ustawiona bokiem do krawędzi placu parkingowego czekając na wyjazd na miejsce budowy.
– Co pani tu robi? Nie ma tutaj nikogo, z kim można by rozmawiać o relacjach międzyludzkich!
– Wpadłam tu przekonana, że znajdę kogoś, aby porozmawiać. Zajmuję się usprawnieniami komunikacji i współpracy między pracownikami, dbam o to, aby ludzie byli bardziej zadowoleni i szczęśliwsi. Ponieważ nikogo nie zastałam, przyglądałam się walcowi drogowemu „Invincible”. Wspaniała maszyna.
Po krótkiej rozmowie okazało się, że łączy ich zainteresowanie maszynami budowlanymi.
– Mój ojciec prowadził firmę wynajmu takich maszyn. To on mnie zaraził miłością do tych kolosów. Pokazywał mi je, opowiadał, a nawet woził po placu parkingowym walcem podobnym do „Niezwyciężonego”, tylko trochę mniejszym. Sprawiało mi to wielką frajdę.
Kobieta zdawała się wiedzieć wszystko o walcach, wierzyła w ich niezwykłe możliwości. Jej wiedza zaimponowała dyrektorowi. Po kilku minutach popatrzył na zegarek i z żalem wyznał:
– Muszę panią przeprosić, ale się śpieszę. Z przyjemnością kontynuowałbym rozmowę. Może jeszcze kiedyś się spotkamy?
Nie myślał o tym poważnie. To było zupełnie przypadkowe spotkanie. Agnieszka też wiedziała, że to niemożliwe. Za kilka tygodni kończyła pracę w firmie i wyjeżdżała na drugi koniec kraju, aby rozpocząć studia na Wydziale Automatyki Politechniki Śląskiej. Ich przedmiotem była sztuczna inteligencja i jej zastosowania w maszynach i urządzeniach technicznych.
Nauka szła jej dobrze. Po ojcu odziedziczyła miłość do maszyn i maszynerii. To ją motywowało. Była właściwie samoukiem łatwo wchłaniającym wiedzę. Aktywnie uczestniczyła w obowiązkowych zajęciach, przede wszystkim w ćwiczeniach laboratoryjnych, rzadko chodziła jednak na wykłady.
– Ty się w chyba w ogóle nie musisz uczyć? Wiedza sama pcha ci się do głowy. Nie to co ja – skarżyła się przyjaciółka.
Przez okres studiów mieszkały razem w jednym pokoju w akademiku. Nawet się nie spostrzegły, kiedy minęły cztery lata. Po studiach Agnieszka została na uczelni. Zaproponowano jej pracę naukową. Pięć lat później była już doktorem nauk technicznych, zdecydowana kontynuować karierę naukową.
– Jesteś taka młoda, Agnieszko, że kiedy zostaniesz profesorką, nikt w to nie uwierzy. Będziesz musiała pokazywać postanowienie prezydenta w sprawie nadania tytułu profesora – żartował promotor na seminarium doktorskim.
Jadąc pociągiem do rodzinnego domu Agnieszka wróciła wspomnieniami do ojca. Pamiętała początki jego biznesu, kiedy kupił pierwszy, używany walec drogowy, założył firmę i zaczął go wynajmować. Z czasem przybywało maszyn. Nadawał im ciepłe, kobiece imiona, a swoim dzieciom opowiadał niesamowite historie. Wierzyły mu. Czasem zabierał ją na plac parkingowy, sadzał w kabinie walca drogowego i wiózł sto metrów do końca placu i z powrotem. Opowiadał wiele historii prawdziwych, niektóre zmyślał. Dobrze pamiętała jedną z nich.
– Ta maszyna to najlepszy walec drogowy. Może wyrównać wszystko. Jest tak precyzyjna, że rozprostuje tonę zmiętego papieru i to tak dokładnie, że stanie się on idealnie płaski. Wymaga to tylko umiejętności kierowania maszyną.
Córka testowała go:
– Ziemia nie jest płaska. Czy rozwalcowałbyś na płasko wszystkie nierówności, pagórki i wzniesienia, gdyby ktoś cię poprosił?
– Zgadza się. Uparłbym się, pracowałbym nieprzerwanie dwa a nawet trzy tygodnie, dopóki nie wyrównałbym wszystkiego aż po horyzont.
Kiedy Agnieszka podjęła studia, Zena myślał, że w przyszłości poprowadzi jego biznes. Chciał, aby przejęła jego dorobek i rozwinęła firmę w coś naprawdę wielkiego. Miał marzenia. Ją interesowała jednak sztuczna inteligencja i jej zastosowania. Także w maszynach drogowych. To łączyło ich światy wspomnień, marzeń i przyszłości.
Z dyplomem doktorskim w kieszeni, Agnieszka odwiedziła rodziców. Musiała się pochwalić. Przyjechała w środę wieczorem. Następnego dnia rano wyszła na spacer w znane jej okolice. Wróciła dopiero po południu, kiedy popsuła się pogoda. Padał deszcz i wiał silny wiatr. Czuła się nieswojo, bolała ją głowa, nie miała chęci rozmawiać nawet z rodzicami.
– Może dam ci coś na ból głowy? – zaproponowała matka.
Agnieszka przyjęła tabletki przeciwbólowe i o nieprzyzwoicie wczesnej porze położyła się spać.
Tego samego dnia, był to czwartek, zaginął dyrektor Otto Preminger. Po prostu zniknął bez śladu, jakby nigdy nie było go na świecie. Kiedy nie wrócił z pracy i nie można było do niego się dodzwonić, jego żona, Józefa Preminger obdzwoniła znajomych i wszystkie miejsca, gdzie bywał, pytając, czy nie ma go tam przypadkiem. Potem zadzwoniła do dwóch najbliższych szpitali i na policję, aby dowiedzieć się czy nie zdarzył się jakiś wypadek drogowy z udziałem starszego mężczyzny. Zadzwoniła do jego firmy, ale było już za późno. Odpowiedział strażnik, wyjaśniając niezbyt uprzejmie, że on jest tylko od pilnowania. Potem zadzwoniła jeszcze raz na policję, aby zgłosić zaginięcie męża, nic jednak nie załatwiła.
– Przyjmujemy takie zgłoszenia dopiero po upływie dwudziestu czterech godzin. Najczęściej ludzie odnajdują się w ciągu tego czasu. Rozumiemy pani sytuację, ale bardzo prosimy o cierpliwość. Dopiero jak osoba zaginiona nie znajdzie się w ciągu dwudziestu czterech godzin, możemy przyjąć zgłoszenie.
Sprawa tajemniczego zniknięcia Otto Premingera nabrała rozgłosu dwa dni później, kiedy policja podjęła śledztwo. O wydarzeniu pisała lokalna prasa i bębniono w telewizji. Pojawiły się podejrzenia i plotki, gdyż był to okres, kiedy w północnej części kraju grasował mężczyzna mordujący samotne osoby. To, że jego ofiarami były kobiety, jakoś nikogo nie powstrzymywało od spekulacji.
Policja zbadała okoliczności związane z zaginięciem dyrektora Premingera, szczegół po szczególe, począwszy od momentu, kiedy wyjechał rano do pracy. Odtworzono bieg zdarzeń. Ostatnia widziała dyrektora jego sekretarka, Julia. Było to w biurze, w budynku dyrekcyjnym.
– Pojechał stąd na budowę. Nie wiem dokładnie na którą, bo mamy trzy place budów – poinformowała sekretarka. – Powiedział mi tylko, że jedzie na budowę. Było to około godziny dziewiątej dwadzieścia. Dyrektor najczęściej odwiedzał za jednym zamachem wszystkie trzy budowy. Czasem jeździł lub chodził, bo to niedaleko stąd, na plac parkingowy maszyn budowlanych. Robił tam ich przegląd lub rozmawiał z operatorem, który wyjeżdżał maszyną do pracy lub właśnie wrócił z roboty. Może pan dyrektor zajechał gdzieś po drodze? Czasem miał różne sprawy do załatwienia.
Wkrótce okazało się, że samochód dyrektora Premingera stał zaparkowany pod drzewami z tyłu budynku dyrekcji. Konkluzja policjanta prowadzącego śledztwo była prosta.
– Coś się z nim stało tutaj, ale nie wiemy co i gdzie. Mógł też wyjść z biura i udać się gdzieś pieszo, na przykład na przystanek autobusowy, albo ktoś go zabrał stąd swoim samochodem.
Policjant zmienił zdanie, kiedy okazało się, że stojący z tyłu budynku pojazd to samochód służbowy dyrektora, który przywieziono z warsztatu po przeglądzie technicznym. Żona dyrektora potwierdziła, że krytycznego dnia mąż pojechał do pracy samochodem prywatnym.
Inspekcja trzech miejsc budowy nic nie przyniosła. Dyrektor Preminger w ogóle nie pojawił się tego dnia w żadnym z nich. Nikt z pracowników go nie widział. Nie kontaktował się też z nikim telefonicznie od czasu rozmowy z sekretarką Julią w budynku dyrekcji, co miało miejsce około godziny dziesiątej piętnaście. Później nie był już osiągalny telefonicznie, bo jego komórka nie odpowiadał. Kiedy ktoś dzwonił do jego biura, sekretarka informowała, że przekaże dyrektorowi wiadomość jak tylko zjawi się on w firmie.
W dalszej kolejności policja przeprowadziła inspekcję placu parkowania maszyn drogowych. Detektyw Marian Cichy sporządził szkic terenu i zrobił notatki. Miejsce było raczej odludne; z trzech stron las i wjazd z mało uczęszczanej ulicy. Każdy mógł wejść na parking, jeśli tylko chciał. Brama była wprawdzie zamknięta i na skoblu wisiała kłódka, ale nie zamknięto jej na klucz. Policja klucza nie znalazła. Na placu odkryto prywatny samochód dyrektora. Stał spokojnie na uboczu. Poza tym nic nie wskazywało, że dyrektor Preminger był tam krytycznego dnia. Nie było żadnych innych śladów. Nie było też kamery przemysłowej zainstalowanej na maszcie przy wejściu na plac. Kamera zniknęła. To sugerowało, że ktoś mógł usiłować coś ukryć.
W ciągu następnych dwóch dni policja prowadziła wywiady z osobami przechodzącymi lub przejeżdżającymi samochodem, motocyklem lub rowerem ulicą, skąd odchodziła droga dojazdowa na parking. Jedynym znaczącym świadkiem był mężczyzna uprawiający jogging. Krytycznego dnia około południa widział kobietę w pobliżu placu maszyn budowlanych. Przepytywany przez detektywa usiłował przypomnieć sobie wszystko, co mogło mieć znaczenie. Było tego niewiele.
– Kobieta wyglądała zwyczajnie. Niczym się nie wyróżniała; średniego wzrostu, szczupła, młoda. Była ubrana w jakąś lekką kurtkę i chyba spódnicę. Co miała na nogach, nie widziałem. Tylko tyle pamiętam.
Policja dała ogłoszenia w prasie i w lokalnej telewizji. Pokazano zdjęcia dyrektora Premingera. Przeprowadzono też wywiady z rodziną, sąsiadami, pracownikami firmy i znajomymi. Mimo starań śledztwo nie posunęło się naprzód.
– Człowiek przepadł jak kamień w wodzie – detektyw odpowiadał lakonicznie. Był zły, kiedy pytano go o postępy. – Nie mamy żadnego punktu zaczepienia.
Nie usprawiedliwiało to policji. Dziennikarze oczekiwali konkretów.
Nagłe zaginięcie dyrektora znanej firmy budowlanej na obrzeżu dużego miasta nie dawała nikomu spokoju. Przypominały o tym media i komentowali zwykli obywatele.
– Ni z tego, ni z owego, w biały dzień w mieście znika bez śladu człowiek. Tak jakby wyparował. Dorosły mężczyzna to nie piesek, który komuś tak się podoba, że zabiera go do torby, wkłada do samochodu i wywozi w nieznane – z oburzeniem żaliła sie sąsiadka Premingerów. Dobrze znała dyrektora, dlatego chętnie udzielała wywiadów.
Łukasz Nikanor od pięciu miesięcy pracował w charakterze wolontariusza. Sam już niemłody, zgłosił się do pomocy osobom starszym. Do pani Preminger trafił, ponieważ potrzebowała pomocy przy domu. Znał jej sytuację z telewizji i gazet, bo sprawa była głośna.
Przyjechał z samego rana, tak jak go umówiono. Pani Preminger zaprosiła go do salonu i zaproponowała coś do picia. Wahał się.
– Napijmy się czegoś. Może kawy lub herbaty. Łatwiej będzie rozmawiać. Tak czy inaczej ja o tej porze robię sobie herbatę lub kawę.
Oboje wybrali kawę.
Ściany salonu zawieszone były zdjęciami, obrazami, na półkach stały miniaturowe figurki maszyn budowlanych. Pani Preminger opowiedziała Nikanorowi historię zaginięcia męża. Mimo upływu kilku tygodni, wciąż była przygnębiona.
– Nie znaleziono żadnych śladów. Nie mogę pogodzić się z tym. Nic. Kompletna tajemnica. – W głosie kobiety dawało się wyczuć rozgoryczenie.
Łukasz Nikanor zainteresował się jej relacją. Nie śpieszyli się. Poprosił gospodynię, aby opowiedziała mu więcej. Chętnie zgodziła się, mówienie przynosiło jej ulgę. Gość zadawał pytania. Dużo już wiedział z mediów. W rozmowie najbardziej zapadło mu w pamięć to, że Otto Preminger był nie tylko miłośnikiem maszyn budowlanych, ale wręcz ich pasjonatem, a parking, gdzie one stały, był ulubionym miejscem jego odwiedzin.
– Ta pasja cię zgubi. – Gospodyni przeżywała słowa, jakby rozmawiała z mężem.
– Mówiłam mu to wiele razy ale do niego to nie docierało. Nie umiem sobie inaczej wytłumaczyć jego zniknięcia. Nie miał wrogów. Ja przynajmniej nie przypominam sobie nikogo takiego. Wiem, że miały miejsce jakieś nieprozumienia w pracy, kiedy zbeształ pracownika, ale to rzadko się zdarzało. Policja zresztą wyjaśniła to wszystko. Dla mnie najgorsze było jego zacietrzewienie, jeśli chodzi o maszyny budowalne, kiedy o nich dyskutował. Miałam wrażenie, że ta jego pasja go ogłupia jakby był dzieckiem.
Józefę Preminger zmęczyły wspomnienia i mówienie. Łukasz skorzystał z okazji.
– Czy moglibyśmy odwiedzić to miejsce?
Gospodyni odpowiedziała na pytanie niemym spojrzeniem.
– Mam na myśli ten parking, gdzie pani mąż lubił oglądać swoje maszyny.
Pani Preminger po raz pierwszy od złożenia zeznań wyraziła gotowość obejrzenia miejsca źle jej się kojarzącego. Pojechali razem samochodem Łukasza Nikanora. Po drodze zajechali do dyrekcji Technobudu, aby wypożyczyć klucz do bramy. Pani Preminger dzwoniła wcześniej w tej sprawie. Sekretarce wytłumaczyła, że coś sobie przypomniała, co mogło mieć znaczenie dla policji. Kiedy sekretarka zapytała, o co dokładnie chodzi i czy potrzebuje pomocy, aby tam dojechać, zbyła ją.
– To tylko intuicja, wspomnienie. Co do pomocy, to pomaga mi pan przysłany przez Ośrodek Pomocy Społecznej.
Klucz okazał się niepotrzebny, wymagany był kod dostępu do bramy wejściowej. Po krótkiej konsultacji z kimś w dziale administracji sekretarka podała kod dostępu.
– Zmienimy go, jak tylko pani opuści parking. Takie mamy zasady. Proszę mnie tylko powiadomić, kiedy już wyjedziecie stamtąd.
Wjazd na parking ciężkich maszyn zmienił się nie do poznania. Po uzyskaniu protokołu policji, w którym ujawniono słabości organizacji i funkcjonowaniu parkingu oraz kradzież kamery przemysłowej, Technobud zainstalował nową rozsuwaną bramę.
Kiedy podeszli do rzędu maszyn, pani Preminger zatrzymała się przed walcem z rzucającym się w oczy napisem „Invincible”.
– Ten napis znaczy „Niezwyciężony”. To była jego najukochańsza maszyna. Powiedziano mi w dyrekcji, że od czasu zaginięcia męża nie była używana. Podobno nie było takiej potrzeby. Mnie się wydaje, że to ze względu na pamięć mego męża.
Łukasz Nikanor oglądał maszyny z wielkim zainteresowaniem. Wyobraził sobie szalone upodobanie dyrektora do wielkiego walca drogowego. Intensywność jego zainteresowania wydała mu się dziwaczna. Na wielkim kole przednim „Niezwyciężonego” zauważył skrawek materiału żółtego koloru. Był to drobny fragment plastiku lub płótna, prawie niezauważalny.
– Jak był ubrany pani mąż? Mam na myśli jego ubranie robocze.
– Chodził ubrany jak robotnik, w drelichu. Nie chciał się wyróżniać. Na wierzchu, bez względu na pogodę, latem i zimą, podobnie jak inni pracownicy nosił kamizelkę ostrzegawczą koloru żółtego, tak jak inni pracownicy na budowie. Dzięki temu lepiej jest ich widać.
Iwan Iwanowicz pokazał pani Preminger kawałek żółtej materii.
– To może nic nie oznaczać, ale warto spróbować. To może być jakiś ślad. Zabierzemy to i przekażemy policji. Nie wolno tylko dotykać tego rękami. Zrobię to ostrożnie. Czy może pani poczekać tutaj na mnie? Podjadę samochodem do najbliższego supermarketu, aby kupić plastikową torebkę. W pobliżu widziałem jakiś ośrodek handlowy. Chyba wiem, jak dojechać.
– Pojadę z panem, pokażę panu drogę. Nie chcę pozostawać tutaj ze swoimi wspomnieniami.
W sklepie były tylko duże opakowania torebek plastikowych.
– Nie kupię całego opakowania. Po co marnować taką ilość? Wezmę po prostu plastikową torebkę do pakowania warzyw i owoców. Nawet dwie na wszelki wypadek. To nie jest kradzież – usprawiedliwiał się niepotrzebnie.
Po powrocie na plac parkingowy Nikanor wyjął z plecaka, służącego za podręczną torbę, scyzoryk i końcem ostrza zebrał do torebki plastikowej fragment żółtego materiału z powierzchni walca. Razem z panią Preminger zawiózł próbkę na posterunek policji. Dyżurnej policjantce wytłumaczyli, o co chodzi. Zadzwoniła do detektywa Cichego, który polecił przyjąć materiał.
– Zaraz przyjadę do was, sam go opiszę i oddam do badania laboratoryjnego. Proszę tylko zanotować numery telefonów pani Preminger i tego mężczyzny, który zebrał próbkę.
Policjantce nie podobał się sposób pobrania materiału.
– Lepiej byłoby, aby zrobił to fachowiec. Próbki pobiera się w sterylnych rękawiczkach do sterylnego pojemnika – mruknęła niechętnie pod nosem, dostatecznie głośno, aby ją słyszano.
Pani Preminger poruszyła się niecierpliwie i podniosła głowę.
– Mogliście to sami zrobić, ale na to nie wpadliście.
Detektyw zadzwonił do Józefy Preminger po dziesięciu dniach.
– Mamy potwierdzenie, że materiał pobrany z walca zawiera mikroślady DNA pani męża. Przepraszam, że ustalenie tego zajęło tak dużo czasu. Wznawiamy śledztwo.
Policja jeszcze raz przeszukała plac parkingowy, walec drogowy „Niezwyciężony” oraz teren wokół niego. Tym razem zrobiono to z całą drobiazgowością, dokumentując wszystko, co na to zasługiwało. Szczególnie gruntownie sprawdzono maszynę i wnętrze kabiny. Wewnątrz znaleziono dwa włosy, fragment niedopałka papierosa oraz włókna nieznanego pochodzenia. Przeprowadzono analizę włosów i ustalono DNA. Nie wiadomo do kogo one należały, bo takiego zapisu DNA nie było w policyjnej bazie danych. Poza tym w kabinie ani na poręczach wejściowych nic nie znaleziono, oprócz licznych rysów i zadrapań wynikających z normalnej eksploatacji. Nie było żadnych śladów linii papilarnych, ponieważ zostały usunięte przy użyciu rozpuszczalnika.
Jedyny ślad prowadził do kobiety opisanej przez mężczyznę uprawiającego jogging. Policja podjęła poszukiwania.
– Zakładamy, że była to osoba dorosła w jakiś sposób związana lub kojarząca się z maszynami budowlanymi, operator, ktoś zajmujący się ich handlem, wynajmem lub naprawą, osoba zainteresowana kupnem takiej maszyny, fotografik, ktoś zatrudniony w firmie Technobud, gdzie pracował dyrektor Preminger, osoba ciekawska, w końcu, ktoś zupełnie przypadkowy.
Ponownie przeprowadzono wywiady z pracownikami firmy, którzy dobrze znali ofiarę.
– Czy dyrektor Preminger kiedykolwiek wspomniał kogoś interesującego się maszynami budowlanymi, w szczególności walcem drogowym „Niezwyciężony”? Mogła to być kobieta lub mężczyzna.
Julia, sekretarka dyrektora Premingera, przypomniała sobie dawne zdarzenie.
– Kilka lat temu szef powiedział mi, że spotkał jakąś kobietę, naszą pracownicę, na parkingu maszyn budowlanych. Przeprowadził z nią bardzo ciekawą rozmowę na ich temat. Jej ojciec podobno zajmował się wynajmem takich maszyn. Dyrektor zachwycał się tą kobietą, jej zainteresowaniami i wiedzą techniczną. Pomyślałam sobie wtedy, że dał się oczarować jakieś dziewczynie tylko dlatego, że powiedziała mu, że ją również pasjonują maszyny drogowe. Starszy mężczyzna i młoda kobieta – temat stary jak świat.
Był to interesujący wątek śledczy. Detektyw poszedł jego śladem, choć bez przekonania.
Badając walec maszyny i podłoże policja znalazła więcej śladów tkanki organicznej, zwłaszcza na podłożu. Rozkuto zbitą powierzchniową warstwę szutru i na jaw wyszła potworna prawda. Laboratoryjne badanie próbek nie pozostawiało wątpliwości: szczątki wprasowane w asfalt to było ciało dyrektora Premingera.
Dla śledztwa były to przełomowe odkrycia. Były one tylko z pozoru proste i oczywiste. Wszystkim, czym dysponowała policja, to było ciało ofiary jako dowód makabrycznej zbrodni oraz sporo mniej konkretnych dowodów przestępstwa. Nie było niczego, co mogłoby sugerować, kto mógł być sprawcą zabójstwa oraz jakie motywy nim kierowały.
W międzyczasie zbadano dokumenty archiwalne firmy dotyczące pracowników zatrudnionych w okresie, kiedy dyrektor Preminger wspomniał sekretarce o kobiecie interesującej się maszynami budowlanymi. W końcu trafiono do dokumentacji Agnieszki Zena. Wywiad środowiskowy potwierdził, że jej ojciec rzeczywiście prowadził firmę wynajmu maszyn drogowych.
Agnieszkę Zena przesłuchiwano kilkakrotnie. Psycholożka policyjna obserwowała podejrzaną uważnie przez lustro weneckie w czasie zeznań, które nagrywano także kamerą. Podejrzana nie wydała jej się specjalnie zaskoczona przesłuchiwaniami, ale za to niezwykle ostrożna w tym, co mówiła i jak reagowała w śledztwie. W czasie pierwszego przesłuchania przyznała, że była w okolicy parkingu tego dnia.
– Wybrałam się na spacer i przechodziłam obok placu parkingowego. To najprostsza droga prowadząca do lasu i nad jezioro. Wielokrotnie tamtędy chodziłam. To moje ulubione miejsce spacerów.
Wszystkie wskazywało na to, że jej obecność w okolicy parkingu była zupełnie przypadkowa.
Kiedy zapytano ją, czy może udostępnić policji fragment włosa lub paznokcia do analizy, zaniemówiła na chwilę. Cień niepokoju przemknął przez jej twarz. Zgodziła się z pewnym wahaniem.
Analiza porównawcza DNA włosa znalezionego w kabinie i uzyskanego od podejrzanej potwierdziły przypuszczenia policji; obydwa włosy pochodziły od tej samej osoby. Pod presją pytań i faktów Zena przyznała się, że nie powiedziała od razu całej prawdy. Tłumaczyła się, że bała się powiązania jej z potworną zbrodnią, o której dowiedziała się potem z telewizji.
– Byłam wtedy na parkingu maszyn budowlanych i rozmawiałam z dyrektorem Premingerem. Poznałam go kilka lat wcześniej, w tym samym miejscu. Pracowałam wtedy w Technobudzie.
– To już przeszłość. Proszę opowiedzieć o pani ostatnim spotkaniu z dyrektorem – szorstko przerwał detektyw Cichy. Nie silił się nawet na uprzejmość od chwili, kiedy nabrał przekonania, że to Zena uśmierciła dyrektora. To, że policja nie miała przekonujących dowodów, aby ją oficjalnie oskarżyć, tylko pogłębiło jego niechęć do oskarżonej.
– To była bardzo konkretna i miła rozmowa. Dyrektor pokazał mi maszynę także wewnątrz, jak wygląda w kabinie. Nawet ją uruchomił, aby zademonstrować pracę silnika. Opowiadał mi, jak doskonałe jest to urządzenie. Nie byłam za bardzo ciekawa, ale nie wypadało mi przerywać. Zbierało się na deszcz, a ja chciałam jeszcze przejść się po lesie więc go przeprosiłam, podziękowałam za ciekawą rozmowę i demonstrację maszyny i wyszłam z parkingu. Dyrektor Preminger został przy walcu. To było wszystko.
Proces sądowy odbył się osiem miesięcy później. Prasa pisała o nim, że jest mocno poszlakowy. Obrońcą Agnieszki był znany adwokat, mecenas Tadeusz Karpiński, doświadczony w prowadzeniu spraw kryminalnych.
– Moja klientka w zeznaniach niczego nie ukrywała, nie kluczyła. Pierwszy raz nie ujawniła wszystkiego, bo bała się publicznego skojarzenia jej z tą ohydną zbrodnią. To byłoby fatalnym obciążeniem dla każdego. Na całe życie. Prokurator nie udowodnił jednego, najważniejszego. Tego mianowicie, że nie ma żadnego związku między pobytem mojej klientki na miejscu zbrodni a popełnieniem tej zbrodni. Tego nie można udowodnić, bo to nie jest możliwe, ponieważ moja klientka zostawiła dyrektora Premingera w doskonałym zdrowiu. Morderstwa dokonał ktoś inny. I tego winnego policja musi znaleźć. Moja klientka jest niewinna. – podsumował adwokat w mowie obrończej.
Sąd debatował wiele godzin. To była trudna sprawa. Wyrok okazał się uniewinniający.
– Oprócz udowodnienia, że oskarżona była na miejscu zbrodni, prokurator nie przedstawił żadnych dowodów, że to ona zabiła dyrektora Premingera i ukryła ciało – sędzia wolno i jakby z niechęcią kończyła odczytywanie wyroku.
Przez rodzinę i przyjaciół Agnieszka została powitana jak bohaterka, osoba niesłusznie oskarżona o potworną zbrodnię. Nie wszyscy obserwatorzy procesu wierzyli jednak w jej niewinność. Sprawa była bardzo głośna, opinie były podzielone.
Agnieszka wyjechała z miasta z postanowieniem nigdy do niego nie wracać. Proces był dla niej nad wyraz bolesnym przeżyciem. Rodzina zgodziła się z jej decyzją bez zastrzeżeń, choć nie bez żalu.
– Podjęłam decyzję wyjazdu nie tylko z miasta, ale i z kraju, za granicę. Z moimi kwalifikacjami znajdę tam pracę, jestem o tym przekonana. Już wcześniej otrzymałam jedną propozycję, ale nie byłam nią zainteresowana. Teraz patrzę na to inaczej.
– Nigdy nie zaznałabyś tutaj spokoju. My jakoś sobie poradzimy. Nie mamy wyboru. Starych drzew się nie przesadza – pani Zena ze łzami w oczach objęła córkę, tak jakby miała ją stracić na zawsze.
W samolocie Agnieszka Zena usiłowała zabić czas czymkolwiek, aby tylko nie wracać myślą do procesu sądowego. Nie udało jej się to. Przypominała sobie wszystko, krok po kroku.
Na spacer wyszła przed południem. Piękna pogoda zaczynała się powoli psuć. Jeszcze nie padało, lecz słońce zachodziło już za chmury. Szła zamyślona. Kiedy trafiła na parking maszyn budowlanych przy lesie, przypomniała sobie wszystko.
– Niewiele się tutaj zmieniło – pomyślała, zatrzymując się, aby przyjrzeć się stojącym za metalową siatką maszynom. Część stanowiły te same maszyny, które widziała cztery lata wcześniej, kiedy wybierała się na studia. Było też kilka nowych, wszystkie potężne i imponujące. Podeszła bliżej bramy, była uchylona. Nie zastanawiając się weszła do środka i dopiero wtedy zauważyła mężczyznę. Poznała go z daleka. Pamiętała nawet jego nazwisko, Preminger, nietypowe, bo obco brzmiące. Nie wypadał się już wycofać. Podeszła bliżej.
– Dzień dobry, panie dyrektorze. Znowu się spotykamy i to w tym samym miejscu.
Otto Preminger nie poznał Agnieszki. Przypomniała mu się wspominając poprzednie spotkanie i rozmowę. Kiedy ją sobie skojarzył, ucieszył się, uśmiechnął się szeroko i wykrzyknął:
– Co za spotkanie! Co u pani słychać?
Wyjaśniła, że skończyła studia i jest inżynierem magistrem ze specjalnością zastosowań sztucznej inteligencji w automatach, robotach i maszynach.
To mu zaimponowało. Powiedział jej to. Zaczęli rozmawiać o maszynach drogowych, jak przed kilku laty. Był szczęśliwy, że znowu ją spotkał, osobę nietuzinkową, mającą te same zainteresowania.
Rozmowa zeszła na walec „Invincible”. Preminger szczycił się nowym nabytkiem.
– To lepsza wersja tego, co pani widziała kilka lat temu. Nie jest ona najnowsza, ale zmodernizowana. Ma usprawniony, rewelacyjny system sterowania. Maszyna jest wyposażona z tyłu i z przodu w czujniki bezpieczeństwa oparte na module sztucznej inteligencji. To coś z pani działki.
– Na czym ta rewelacja polega? – Agnieszka była autentycznie ciekawa, o jakie rozwiązanie chodzi.
– To nowa generacja czujników bezpieczeństwa maszyn budowlanych. Dzięki sztucznej inteligencji walec jest pod pewnym względem inteligentniejszy niż kierujący nią człowiek. „Invincible” rozpoznaje istoty żywe: człowieka, dziecko, psa a nawet ptaka, i w razie zbytniego zbliżenia się podejmuje decyzję zatrzymania się. Nawet operator nie jest w stanie zmienić tej decyzji i uruchomić maszyny dopóki nie zniknie przeszkoda. Martwy przedmiot, pudełko kartonowe czy kamień nie zatrzymają walca drogowego automatycznie.
– To niemożliwe. Mam na myśli zdolność reakcji maszyny wyposażonej w sztuczną inteligencję na ludzki czy zwierzęcy organizm – zaoponował Agnieszka. Była pewna swej wiedzy; pod koniec studiów na seminarium analizowali możliwości i ograniczenia sztucznej inteligencji. Także temat, co wyposażona w nią maszyna może a czego nie może zrobić.
Otto Preminger upierał się przy swoim.
– W tym walcu jest inaczej. Jego moduł sterowania wspomagany sztuczną inteligencją działa tak, jak powiedziałem; jest niezawodny. Sprawdzaliśmy to nie jeden raz, ale wiele razy. Maszyna zatrzymuje się samoczynnie najpóźniej na metr przed przeszkodą, którą stanowi żywa istota. Może zatrzymać się wcześniej, ale nie później. Sprawdzałem to sam co najmniej dwa razy stając przed jadącym w moim kierunku walcem. Zawsze zatrzymywał się samoczynnie.
Po wyrażeniu zdecydowanej opinii, dyrektor zaśmiał się serdecznie. Był w tym wyraz triumfu, przewagi, że powiedział coś, czego nie wiedziała rozmówczyni.
Agnieszka Zena nie przyjęła dyrektorskich rewelacji do wiadomości. Wiedziała, że elementy sterowania oparte na sztucznej inteligencji nie są niezawodne. Starała się przekazać to dyrektorowi jak najbardziej spokojnie i rzeczowo, aby nie poczuł się urażony.
– To czysty rachunek prawdopodobieństwa. System sztucznej inteligencji zainstalowany w dowolnym urządzeniu mechanicznym, elektrycznym czy hydraulicznym nie jest niezawodny, podobnie jak nawet najlepszy komputer. Przyczyny mogą być różne. Zastanawiała się chwilę marszcząc czoło. – Na przykład brak prądu, awaria jakiejś części, nieuwaga człowieka, błąd w sztuce, zakłócenie magnetyczne. Cokolwiek.
Preminger nie ustępował.
– Awaria jakiegokolwiek podzespołu wyłącza silnik napędowy walca. Maszyna jest tak ciężka i jedzie tak wolno, że zatrzymuje się prawie w miejscu.
– Zawsze istnieje jakieś choćby mikroskopijne prawdopodobieństwo, że system zawiedzie nawet jeśli jest nafaszerowany najlepszą technologią. Sztuczna inteligencja nie stanowi panaceum na wszystko – upierała się przy swoim, wiedząc, że jest to prawda naukowa, a nie przekonanie człowieka oparte głównie na własnym doświadczeniu i obserwacji.
Oboje odczuwali rosnącą niechęć do siebie, nie okazując jej. Preminger uznał Agnieszkę Zena za zarozumiałą. Myślał o niej z rosnącą irytacją i niechęcią. – Mówi z taką swadą, jakby wszystkie rozumy zjadła.
Szukając porozumienia powiedział:
– Nie w tej maszynie. Nie jest trudno to sprawdzić. Oto kluczyki. Proszę usiąść za kierownicą i ruszyć do przodu. Ja stanę na drodze. Niech pani jedzie prosto na mnie. Nie ryzykowałbym, gdybym nie był w stu procentach pewny. Maszyna reaguje na człowieka. Na każdy żywy organizm, nawet na ptaka.
– Jak pan to rozumie: „nawet na ptaka”?
– Kiedyś przed walcem znalazł się gołąb. Był chyba ranny albo chory, bo nie był w stanie uciekać. I maszyna się zatrzymała, bo to był żywy organizm. Na martwy obiekt tej wielkości nie zareagowałaby. Gdyby tak się działo, to zatrzymywałaby się co kilkanaście sekund przy każdym krawężniku czy studzience ulicznej.
Agnieszka wahała się, czy zgodzić się na jego propozycję. Sprawa musiała być rozstrzygnięta. Zdecydowała się, kiedy dyrektor zdenerwował ją obcesowym pytaniem.
– O co pani chodzi? W ostateczności po prostu zatrzyma pani ten walec. Jedzie strasznie wolno. Albo ja wcześniej uskoczę. Tu nie ma żadnego ryzyka. Mogę założyć się z panią o każde pieniądze!
Przyjęła zakład, ale nie o pieniądze. To była sprawa honoru. Jej wiedza i jego wiedza. Wzięła klucze z jego ręki, weszła do kabiny, siadła za kierownicą, uruchomiła walec i ruszyła. Jechała prosto na dyrektora. Stał jak żywa tarcza, spokojny i pewny siebie. Miał to już przetestowane. Widziała jego nadętą, zarozumiałą twarz jak stoi przed maszyną. Nagle usłyszała jakiś stuk w silniku, kierownica zaczęła drżeć.
– Jakaś awaria – pomyślała natychmiast. W jednej chwili ręce jej zwilgotniały ze strachu. Opuściła wzrok i wyciągnęła lewą rękę w kierunku wyłącznika, aby natychmiast zatrzymać walec. Siedziała trochę za daleko. Spocona dłoń przesunęła się po metalu i ześliznęła z obudowy panelu sterującego. W tym momencie usłyszała krzyk, który przeszedł w krótki przerażający charkot. Kiedy walec się zatrzymał, nie widziała już nikogo. Natychmiast wyskoczyła z kabiny i pobiegła do przodu maszyny. Preminger leżał martwy na ziemi z nogami i częścią bioder pod ciężkim kołem walca. Przeraziła ją twarz zdeformowana bólem, sinopurpurowa, z nienaturalnie wytrzeszczonymi oczami. Przed oczami Agnieszki pojawił się obraz osoby zmasakrowanej przez potwora z filmu science-fiction, który niedawno oglądała.
Myśli kotłowały jej się w głowie.
– Przerażający wypadek, a ja jestem jego sprawcą. Ale jak do tego doszło!? Ten stary głupiec przecież mógł uskoczyć, tak jak mówił! – Była wściekła na Premingera.
Rozejrzała się wokół. Zadziałała adrenalina, myślała szybko i sprawnie. Miejsce było odludne. Kamera! Na placu przy maszynach nie było widać żadnej kamery. Zobaczyła ją w oddali przy wejściu na parking, była skierowana na bramę wjazdową. Poczuła ulgę.
Uspokajała się powoli, wciąż analizując sytuację. Instynkt samozachowawczy kazał jej skoncentrować się. Musiała ukryć wszystkie ślady obecności. To była jej jedyna szansa. Jeszcze raz rozejrzała się wokół, tym razem wolniej i uważniej. Przede wszystkim trzeba było ukryć trupa. Kilkanaście metrów od walca zauważyła rozrzucone deski a obok górkę szutru używanego do utwardzania jezdni przed położeniem asfaltu. Materiał leżał usypany w stożek na złożonej w czworo starej plandece. Przypomniała sobie, że w kabinie „Niezwyciężonego” widziała w bocznej wnęce grube skórzane rękawice robocze.
– Najważniejsze, nie zostawić żadnych śladów po sobie. – Głośno myślała. – Zajmę się tym później, najpierw muszę usunąć nieboszczyka.
Wróciła do maszyny i uruchomiła silnik. Przejechała tam i z powrotem kilka razy słysząc tylko zgrzyt ciężkiego walca. Na ziemi została mokra plama z fragmentami ubrania wprasowanymi w podłoże, jawny dowód zbrodni. Rękami uzbrojonymi w rękawice zsunęła większą część szutru leżącego na plandece, pozostawiając tylko tyle, ile mogła przeciągnąć w kierunku walca. Ładunek rozsypała po mokrej plamie i przejechała walcem. Zrobiła to jeszcze kilka razy, każdorazowo posypując miejsce szutrem przed każdym przejazdem. Miejsce tragicznego wypadku przybrało w końcu naturalny wygląd. Ciało zniknęło bez najmniejszego śladu na ubitej walcem powierzchni. Na zakończenie operacji ustawiła walec w takim położeniu, aby zakrywał miejsce, gdzie w ziemi ukryte były szczątki człowieka.
Wróciła do kabiny. Potrzebny był jakiś płyn zmywający brud lub dezynfekujący. Przy wjeździe na parking znalazła butelkę z fioletowym płynem oraz pusty litrowy pojemnik po środku czyszczącym. Stały w drewnianym skrzynce po bananach pozostawionej przy ścianie prowizorycznej stróżówki. Otworzyła butelkę i powąchała. Był to rozpuszczalnik. Miała szczęście, obok leżało jeszcze kilka szmat. Skropiła je obficie i starannie wytarła wszystkie powierzchnie, jakich dotykała gołymi rękami. Nie było tego wiele: uchwyty wejściowe do kabiny, sama kabina, a właściwie tylko siedzenie z oparciem, kierownica i przyciski.
Rozejrzała się wokoło zastanawiając się, czy o czymś nie zapomniała. Wszystko wydawało się być w porządku. Przy wjeździe na parking stała prymitywna drabina oparta o dach prowizorycznej stróżówki. Weszła na nią i usunęła kamerę, brutalnie wykręcając ją z podstawy. Cały czas miała na rękach rękawice. Modliła się, aby nagranie nie zostało zarejestrowane gdzieś w biurze głównym firmy.
Skierowała się do bramy, aby jak najszybciej opuścić tragiczne miejsce, pamiętając o kamerze, rękawicach, butelce plastikowej z niewielką ilością rozpuszczalnika oraz szmatach. Zmoczyła je rozpuszczalnikiem i przetarła nimi bramę w miejscach, których dotykała ręką. Resztę płynu rozlała na ziemi na wypadek, gdyby policja chciała użyć psa do tropienia śladów. Wszystko włożyła do torby plastikowej, którą na wszelki wypadek zawsze nosiła ze sobą, ponieważ prawie nie zajmowała miejsca.
Parking przypominał miejsce opuszczone, jakby nikt się nim nie interesował. Pomyślała o walcu.
– Kto będzie kradł wielką maszynę budowlaną? Zresztą jest ona ubezpieczona – przypomniała sobie słowa ojca, który nigdy nie zainstalował żadnej kamery na otwartym placu za domem, gdzie trzymał cały swój dorobek.
Agnieszka Zena nie pojawiła się więcej w rodzinnym mieście. Pozostało dla niej miejscem na zawsze przeklętym. Nie czuła, że to ona była winna śmierci człowieka. To Preminger ją sprowokował, a potem nastąpiła awaria, Czysty przypadek losu.
Michael (Michał) Tequila Gdańsk, 5 października 2020
Grudniowa noc była wyjątkowo zimna. W czasie nieszporów Napoleon Sapieha stał pod amboną i słuchał kazania kanonika Leona Karnego o początku świata i stworzeniu pierwszych ludzi, Adama i Ewy. Rozglądał się po kościele, pocieszając się widokiem ciepło ubranych świętych na obrazach. Był malarzem, widział niejeden obraz i był przekonany, że postacie świętych nie grzeszą nadmiarem ubioru, a tu takie zaskoczenie! Byli ubrani wyjątkowo solidnie, okutani szubami z naturalnego futra lisów i gronostajów. Zazdrościł im, bo sam odczuwał dojmujący chłód ciągnący od kamiennej podłogi, od którego stopy marzły w butach.
Do kościoła Sapieha chodził rzadko, głównie aby się wyspowiadać i pomodlić, aby wszyscy święci pomogli mu sprzedawać obrazy, źródło jego pasji i utrzymania. Z czasem zaprzyjaźnił się ze spowiednikiem, kanonikiem Leonem Karnym. W duchu nazywał go klechą. Nie było to negatywne określenie. No, może trochę. Kilka razy rozmawiali w zakrystii. Kiedy już malarz poczuł się swobodniej, powiedział mu:
– Nie za bardzo wierzę w spowiedź.
Klecha nie zdziwił się.
– To akt symboliczny. Słucham cię w zastępstwie pana Boga. Niektórych grzeszników taka spowiedź skłania do większej szczerości. A jeśli zadam im pokutę, także do większego żalu za grzechy i gorętszej chęci poprawy. To jedyny sens spowiedzi i pokuty.
Napoleon przypomniał sobie swoje obrazy. Od kilku tygodni były eksponowane w dwóch galeriach w mieście i nie sprzedawały się. Dotychczas nie znalazł się kupiec. Oprócz tego miał jeszcze do zbycia grafiki i rysunki. Prezentował je na własnej stronie internetowej, kilka także na wystawie Ośrodka Kultury Miejskiej „Bufor”.
– Obrazy wyjątkowo trudno się sprzedają. Może to z powodu ciężkiej zimy, bo ludziom nie chce się nigdzie chodzić, nawet jeśli jest to galeria obrazów położona kilkaset metrów dalej.
Wyobraźnia przeniosła go na zewnątrz, gdzie padał śnieg, a wcześniej zapowiedziano zamieć.
Z zamyślenia wyrwał go mocny głos kaznodziei.
– Ta dwójka zapoczątkowała ludzki ród, z którego wyłoniło się wiele ras ludzkich. Wy, drodzy parafianie, tak samo jak ja, też od nich pochodzimy. Ponieważ rasy mieszały się ze sobą, mamy w sobie domieszki różnej krwi. Wszyscy jesteśmy mieszańcami. Nie zapominajmy o tym, aby nie wynosić się nad innych ludzi, odmiennych od nas kolorem skóry, wyglądem czy zachowaniem.
Mimo zaawansowanego wieku kanonik trzymał się prosto. Był tak stary, że pamiętał nawet dziadka Napoleona Sapiehy, tego ze strony matki. Nazywał się Grzegorz Orda i był złośliwym karłem, który po wzbogaceniu się na handlu kradzionym drewnem, został filantropem i dobroczyńcą. Stał się tak bogaty, że mimo wyraźnej ułomności, ożenił się niezwykle udanie, biorąc za żonę najładniejszą dziewczynę we wsi.
Więcej szczęścia miał Napoleon do matki, mądrej i urodziwej kobiety. Co najważniejsze, była normalnego wzrostu i rozsądnej wagi, choć pod koniec życia trochę utyła. Miała jedną słabość; była melancholiczką. To po niej Napoleon odziedziczył obezwładniający smutek. Nie miał pojęcia o tej przypadłości, dopóki nie skończył trzydziestego roku życia, kiedy melancholia objawiła się w całej krasie. Dowiedział się o niej od lekarza. Zgłosił się do niego, skarżąc się na złe samopoczucie. Ataki melancholii pojawiały się i męczyły Napoleona głównie w dni, kiedy środki masowego przekazu pokazywały ciężkie wypadki drogowe, katastrofy, pożary i powodzie, w których masowo ginęli ludzie i zwierzęta.
Wierni opuszczali kościół tak powoli, jakby nie było im zimno. Padał drobny śnieg i panoszył się siwy mróz. W drodze do domu Napoleon przemarzł jeszcze bardziej. Po przybyciu na miejsce, natychmiast zaparzył sobie duży kubek gorącej herbaty. Sączył ją powoli, myśląc o niesprzedanych obrazach wystawionych w galeriach miejskich. Zamierzał położyć się już spać, kiedy usłyszał dzwonek u drzwi. Zaniepokoił się. Zastanawiał się, kto mógłby chcieć odwiedzić go tak późno w taką pogodę. Był to syn Rafał z żoną i dwójką dzieci.
– Przepraszam, że nie powiadomiłem cię o naszym przyjeździe. Chcieliśmy zrobić ci niespodziankę. Przyjechaliśmy na weekend, aby cię trochę rozerwać. Najbardziej pragnęły cię widzieć Paweł i Karolinka. Nie musisz o nic się martwić, przywieźliśmy ze sobą jedzenie. Mamy nawet własną pościel, gdyby zaszła taka potrzeba.
Zanim Napoleon znalazł się w łóżku, była już jedenasta. Zmęczony, zasnął od razu. W nocy na przemian budził się i zasypiał. Na początku jak zwykle miał krótki sen. Odwiedził go dziadek po kądzieli, karzeł, któremu się poszczęściło, oraz matka, urodziwa i mądra kobieta, po której odziedziczył melancholię. Potem zobaczył siebie samego w uścisku głębokiego smutku; patrzył w milczeniu przed siebie, nic nie widząc. Chwilę później straszliwie przeklinał, nie mogąc się wyrwać z potwornego nastroju.
Napoleon nigdy nie potrafił określić, jaki będzie przebieg nocy, kiedy będzie ona bezsenna, a kiedy coś będzie mu się śniło. Nie wiedział, od czego to wszystko zależało. W grę mogła wchodzić kawa, którą chętnie i często pił, ciśnienie atmosferyczne, nieobliczalne w swoich wahaniach, hormony wydzielane przez organizm, hamujące lub stymulujące delikatne połączenia nerwów w mózgu. Myślał także o działaniu leków, choć nie brał ich za dużo.
Po śnie o przodkach i melancholii, naszedł go upiór bezsenności. Kształtem przypominał niewyrosłego chłopca, ubranego w siną opończę z kapturem, z maską w miejscu twarzy, w której świeciły otwory na oczy. Po figurze i oczach Napoleon rozpoznał dziadka Ordę. Mieszkańcy wsi nazywali go złośliwym karłem. Napoleon miał go teraz przed sobą. Dziadek przypatrywał mu się uważnie, po czym wyciągnął rękę szarpnął go za ramię. To go zabolało, zacisnął więc zęby. Napoleon zacisnął zęby. Milczał, nie będąc stanie wykonać najmniejszego ruchu. Karzeł – trzymając go wciąż za ramię – drugą ręką wyciągnął zza pleców przedmiot przypominający małe widły i zaczął go żgać. Napoleon usiłował wyrwać się i uciec. Po kolejnym bolesnym pchnięciu wiedział, że musi zrobić coś drastycznego. Zaangażował w to całą siłę woli. Podjął decyzję. Zwarł się w sobie i kiedy oprawca nieznacznie się obrócił, skoczył mu na plecy, aby go okiełznać jak dzikiego mustanga i zmusić do pracy w kieracie własnych poleceń.
– Będziesz posłusznie zmieniać moje nieudolne obrazy w użyteczne przedmioty, które ludzie będą kupować – krzyknął dziadkowi do ucha. Na wszelki wypadek powtórzył polecenie, lecz usłyszał tylko szept. To go tak zaniepokoiło, że się obudził.
Wstając z łóżka, popatrzył na duży zegar ścienny rozjaśniony bladym światłem księżyca. Była godzina pierwsza piętnaście. Poczuł ucisk w dole brzucha i pomyślał, że pęcherz jest bardziej regularny niż budzik. Pierwszą potrzebę wyjścia do toalety odczuwał zawsze o tej samej godzinie.
Po powrocie z łazienki Napoleon nie kładł się już spać. Był przekonany, że nie zaśnie. Za bardzo się ożywił. Postanowił zająć się swoim biznesem. Nie był to pierwszy raz, kiedy zdecydował się pracować po nocy.
Najpierw włączył komputer i sprawdził pocztę elektroniczną. Ucieszył się; czekało na niego kilka emaili w sprawie grafik wiszących w galerii „Bufor” w centrum miasta. Miał kupców na trzy z nich. Były jeszcze emaile od osób pytających, czy mogą liczyć na rabat kupując większą ilość gadżetów z nadrukami jego grafik wystawionych na aukcji.
Siedząc wygodnie w fotelu pomyślał, że dobre wieści warto uczcić kieliszkiem wina. Podszedł do barku i wyjął kieliszek i butelkę. Przypatrywał się jej przez chwilę, po czym uznał plan za nieprzyzwoity. Przypomniał sobie zasadę, że nie pije przy pracy. Wrócił do biurka i zabrał się do roboty.
Miał szczęście, bo pracowało mu się bardzo dobrze. Nocna praca stała się normalną praktyką. W dzień malował obrazy, wykonywał grafiki i rysunki, głównie ilustracje książek, noc zaś poświęcał na ich promocję, sprzedaż oraz obsługę klienta. Robił to głównie przez Internet korzystając z poczty elektronicznej, rzadziej Skype’a. Z telefonu starał się korzystać jak najmniej; rozmowy telefoniczne uważał za stratę czasu.
Po udzieleniu odpowiedzi osobom zainteresowanym kupnem grafik, Napoleon podsumował wartość prac sprzedanych w ostatnim tygodniu oraz sprawdził, ile pieniędzy ma na koncie w banku. Teraz miał czas na przyjemności.
W ciągu niecałej godziny opracował „dobową teorię życia artysty”. Wydała mu się niebanalna, ponieważ porządkowała działania twórcy sztuki w ciągu doby, co robił, o której godzinie i po co. Teoria miała sens praktyczny; była odpowiedzią na wyzwania i niepokoje codziennego życia. Pomysł chodził mu po głowie od dwóch miesięcy. Był to projekt natury prawie naukowej. W akademii sztuk pięknych, gdzie studiował malarstwo, nachodziły go ciągoty, aby zostać naukowcem. Myśląc o tym, zapisał tytuł i streszczenie teorii. Ostateczny tekst postanowił opracować w późniejszym czasie. Kiedy skończył, od razu zadzwonił do Erazma, wieloletniego przyjaciela, podobnie jak on aktywnego nocą. Chciał pochwalić się nietypowym osiągnięciem i usłyszeć jego opinię.
Prezentując teorię Sapieha nie dopuścił przyjaciela do głosu. Zrobił to celowo. Mówił tak, aby Erazm mógł się wypowiedzieć dopiero wtedy, kiedy poznał całą treść. Był przygotowany na krytyczne uwagi przyjaciela, którego uważał za osobę mądrą i wyjątkowo zrównoważoną. Na ogół były one pozytywne. Tym razem Erazm zaskoczył go dosadnym i kwiecistym wezwaniem.
– Napoleonie! Doskonale wiesz, jak bardzo jestem ci życzliwy i dlatego boli mnie to, co muszę ci powiedzieć. Nie podoba mi się twoja teoria. Jest dobra dla biologa albo lekarza. Nie widzę czemu miałaby służyć. Nie widzę też rzesz artystów, którzy mieliby się nią entuzjazmować. Co innego twoje obrazy, rysunki i grafiki. W tym jesteś naprawdę dobry, osiągasz sukcesy, masz przed sobą perspektywy, których większość malarzy, grafików i rysowników mogłaby ci pozazdrościć. Jesteś doskonałym artystą, ale marnym teoretykiem. Teoria to nie jest twoja działka do uprawy.
Po zakończeniu rozmowy, Napoleon jeszcze raz uważnie przeczytał „dobową teorię życia artysty”. Uznał ją za niepotrzebny wybryk, nawet wygłup. Dziwił się sobie, że wcześniej myślał zupełnie inaczej. Wydrukowaną kartkę złożył w zamyśleniu w czworokąt, a potem jeszcze dwa razy przylegające do siebie trójkąty. To mu przypomniało Talesa z Miletu, twórcę geometrii nazwanej później euklidesową, wynalazcę pojęć punktu, prostej, płaszczyzny, twierdzenia i teorii. Kiedy przypomniał sobie, że miało to miejsce w szóstym wieku przed Chrystusem i było niezwykle odkrywcze, wyrzucił kartkę z zapisem teorii do kosza na śmieci. Pomyślał o nim, że jest to pojemnik zużytych myśli i poronionych wyobrażeń.
Po odrzuceniu zbędnego balastu, Napoleon wrócił do łóżka. Ułożył się wygodnie i od razu zasnął. Nie spał jednak długo. Organizm zasilony wodą mineralną w czasie pracy przypomniał mu o sobie. Malarz po raz kolejny udał się do toalety.
Ponowny powrót do łóżka okazał się przyjemniejszy niż się spodziewał. Zapadł w głęboki sen. Otoczyła go obfitość dziwnych rekwizytów teatralnych. Najpierw były to figury geometryczne, co go nie zdziwiło. Zaraz po nich pojawiły się damskie figi i stringi w ciapki, sztuczny członek męski średnich rozmiarów oraz szczegóły damskiej anatomii ukryte w cieniu rudego uwłosienia. Był to prawdopodobnie efekt teorii Freuda i jego kontynuatorów, którymi Napoleon delektował się w chwilach, kiedy znajdował czas na czytanie dla przyjemności. Większość akcesoriów kojarzyła mu się jednak z teatrzykiem szkolnym, w którym występował jego jedyny wnuk, pięciolatek Pawełek.
Teatralia nie były największym zmartwieniem Napoleona, gdyż chwilę później napadła go nocna zmora. Nie wyglądało to na przywidzenie, ale zwyczajną, brutalną rzeczywistość. Zjawa hipnotyzowała go oczami bazyliszka, po czym zaczęła go dusić. Czując jej ciężki oddech na sobie, Napoleon stawiał opór, aby nie dać się sprowadzić do parteru jak w zapasach. Napięcie było tak wielkie, że z gardła wyrwał mu się okrzyk.
– Tym razem, zakało, skuję ci mordę!
Chwilę potem Napoleon był już górą; założył potworowi nelsoński chwyt i go dusił. Cieszył się słysząc, jak charczał. Było to przerażające przeżycie.
Zbudziło go łomotanie do drzwi. Kiedy otworzył oczy, w pokoju paliło się światło. W progu obszernej sypialni, służącej mu także za gabinet i atelier malarskie, stał przerażony Rafał.
– Usłyszałem potworne krzyki! Co się stało? Czy wezwać pogotowie?
Napoleon uspokoił się. Patrząc na bladego jak ściana syna, zdał sobie sprawę z wrażenia, jakie mógł wywołać wśród domowników krzycząc przeraźliwie po nocy. Uspokoił syna i przeprosił. Po jego wyjściu z pokoju, zasnął po raz kolejny, nie zauważając nawet, że usta ma suche jak wiór i należałoby je zwilżyć.
Rano rodzina spotkała się przy śniadaniu. Napoleon Sapieha wyglądał na zmęczonego, oczy miał podkrążone a twarz oblekał mu wyraz znużenia. Pawełek, ukochany wnuczek, patrzył na niego spod oka kilka razy zanim się odezwał.
– Dziadek się zmienił. To nie jest ten sam dziadek. Bardziej podobał mi się ten poprzedni. Ktoś go nam podmienił w nocy – dzieciak był tak poruszony, że się rozpłakał i nie sposób było go uspokoić.
Rafał nie dostrzegł w ojcu żadnej zmiany, podobnie jak synowa. Dla nich był tym samym Napoleonem Sapiehą, człowiekiem, którego dręczą potworne sny i prześladuje mania pracy nocą.
Syn był niewyspany i zły. Miał pretensje do ojca.
– Ty mnie wykończysz swoim nocnym życiem. Zachowujesz się jak nietoperz. Z tym, że nietoperz porusza się cicho, ty natomiast robisz raban. To jest nie do zniesienia – skarżył się głośno. – Cały czas chodzisz po nocy, przestawiasz meble, prowadzisz z kimś rozmowy. Nad ranem, słyszałem to wyraźnie, rozmawiałeś przez drzwi wejściowe z listonoszem. Powiedziałeś mu, żeby zostawił listy w skrytce pocztowej przy furtce. Tato! Co się z tobą dzieje?
– Opowiadasz dziwactwa. To nie było tak – zaprotestował senior. – To ty musiałeś mieć jakieś niedobre sny. Ja pracowałem, robiąc wszystko po cichu. Nie było mowy, abym mógł kogokolwiek zbudzić. Owszem, otrzymałem i wysłałem kilka emaili, ale nie telefonowałem i nie odbierałem od nikogo żadnej przesyłki, ani z nikim nie rozmawiałem przez drzwi wejściowe. Wydrukowałem sobie natomiast założenia pewnej teorii. Można to sprawdzić, bo kartkę wyrzuciłem do kosza na śmieci.
Odpowiedź ojca jeszcze bardziej rozdrażniła Rafała. Uznał, że czas wyjaśnić ostatecznie jego nienormalne zachowania, to, co robi po nocy. Zastanawiał się chwilę, układając plan działań. Włożył buty i wyszedł na zewnątrz, przed dom. Na ścieżce prowadzącej z domu do furtki wyjściowej na ulicę nie było widać żadnych śladów, które by wskazywały, że ktoś nad ranem tamtędy chodził. Rafał popatrzył na skrytkę pocztową umocowaną przy furtce wejściowej. Tknęło go przeczucie. Wrócił do domu i zabrał klucz do skrytki. Wewnątrz nie było żadnych listów. Po powrocie do domu sprawdził kosz na śmieci w pokoju ojca. Znalazł tam złożoną kartkę papieru z opisem jakiejś dziwacznej teorii. Ojciec był skrupulantem i dokładnie oznaczał dokumenty datą i godziną ich aktualizacji, aby nie myliły mu się kolejne wersje.
Po nieudanej ponownej rozmowie, Rafał miał wszystkiego dość. Wytłumaczył żonie i dzieciom, że muszą natychmiast wracać do domu, bo zapomniał, że ma ważną pracę do wykonania na poniedziałek.
– Przypomniano mi to telefoniczne. To bardzo ważne. Przepraszam was za to, że zapomniałem.
Jadąc samochodem razem z żoną i dziećmi, Rafał milczał. Zastanawiał się nad tym, co zaszło w nocy. Czuł, że coś jest nie w porządku i to niekoniecznie z ojcem. Przypomniał sobie, co mówiła mu przed laty nieżyjąca już sąsiadka, która znała Grzegorza Ordę.
– Pański pradziadek pod koniec życia miał problemy z głową. Zdziwaczał, stał się odludkiem, w dodatku nerwowym i wybuchowym. Męczyła go mania prześladowcza. Wpadał we wściekłość. Nie można było do niego podejść, bo chyba by człowieka rozszarpał na kawałki. Zdawało mu się, że ludzie go śledzą i robią mu na złość, że ktoś go nachodzi nad ranem, nawet w niedzielę. Wszyscy o tym wiedzieli, ale nikt o tym nie mówił na głos, bo ludzie się go bali. Starsi ludzie pamiętali, że taki sam był jego dziadek czy też pradziadek. Bezpieczna była tylko jego żona, pańska babka, oraz pańska matka. Ten karzeł kochał je do szaleństwa.
Rafał przejechał kilkaset metrów i zatrzymał samochód. Przypomniał sobie, jak kilkakrotnie wpadał we wściekłość na jadącego przed nim kierowcę, który zwalniał przed zakrętami blokując mu drogę. Myślał wtedy, aby go wyprzedzić i gwałtownie zahamować. Raz nawet to zrobił. Zakończyło się to na szczęście tylko stłuczką i przekleństwami poszkodowanego właściciela samochodu. Raz pomyślał nawet, aby zjechać na przeciwny pas jezdni i zderzyć się czołowo z nadjeżdżającym z naprzeciwka samochodem.
Żona i dzieci siedzieli spokojnie czekając, aż im powie, dlaczego się zatrzymał.
– Wyjdę na chwilkę, aby się przewietrzyć. Nie czuję się dobrze po wczorajszej nocy. Ojciec mnie przeraża. Pobyt u niego źle na mnie wpłynął.
Popatrzył na żonę.
– Przesiądź się, Adrianno, na siedzenie kierowcy, zanim wrócę. Wolę, abyś ty prowadziła.
Wypełniała go fantazja. Płynęła w nim strumieniem źródlanej wody, przezroczystej i ożywczej, z którego mógł czerpać do woli, aby gasić pragnienia żyjące w każdym człowieku. Zamiast pozwolić jej ujawnić się w pełni, tłumił ją, wzbraniał się przed nią, przyglądał jej się niezdecydowanie, bez pewności sukcesu, na jaki zasługiwała. Zamiast wyjąć sztalugi i płótno, i malować cudowne pejzaże, łamał pędzle i wylewał farby, zamiast pisać poezję, upijał się niepewnością i dusił w sobie wzruszające słowa.
Fantazja pojawiła się w nim znacznie wcześniej niż wszystkie małe i duże psy, które uwielbiał, chyba z wzajemnością, ponieważ łasiły się do niego i prosiły głośnym ujadaniem, aby rzucał im patyk w powietrze, daleko. Kiedy to czynił, biegły jak szalone, chwytały go w pysk, przynosiły, aby zaraz potem żartobliwie warcząc odmawiać wydania zdobyczy, równocześnie jakby prosząc, aby ją siłą odebrał i znowu rzucił.
W zabawie niezmordowana była suczka. Nazywała się Cezarea, miała krótką sierść i śmieszny pysk bokserki i zwyczaj wbiegania na zmarzniętą taflę lodu i drapania, prosząc szczekaniem, aby pękł i pozwolił bawić się z nią ukrytej pod nim wodzie.
Działo się to zimą, w lesie zaklętym w ciszy i śniegu, puszystym i skrzącym z mrozu, zaludnionym kwiczołami. Siedziały nieruchomo na gałęziach, jeden obok drugiego, niepłochliwe, ubrane w grube futra piór, milczące, czekające na zbawienie. Miały je otrzymać od słonecznych promieni schowanych za górą, które niby złote strzały wytrwale wspinały się po stromym stoku, ściśle porośniętym lasem podobnie jak ptaki piórami.
Tam właśnie mężczyzna z plecakiem, nałożonym na grubą kurtkę, spotkał kobietę ukrywającą przed światem czar i wdzięk dojrzałości. Ubrana była w duże buty i szorstkie spodnie, i karmiła dwa psy, śmiejąc się do nich i opowiadając o nich niebywałe historie. Nosiła ciemne okulary; chroniły ją przed promieniami słońca odbitymi od zimowego puchu, stworzonego przez Boga dla zabawy, a naprawdę to dla ukrycia prawdy o kobiecości i męskości. Promieniowało od niej łagodne ciepło, prawie niewyczuwalne w mroźnym powietrzu, miłe dla ucha wdziękiem słów i treścią opowiadań.
W momentach, kiedy się śmiała, śnieg topił się wokół niej, pojawiały się strumyczki wody i rosły, spływając w dół drogi, zaraz potem dzieląc się na warkocze, nad którymi zakwitały intensywnie żółte kaczeńce. Pochodziły one ze wspomnień mężczyzny z plecakiem, z odległego rowu przekopanego przez łąkę, odprowadzającego wiosną nadmiar wody ze stawiku z malutkimi karasiami, linami i płotkami. Dobrze pamiętał ten stawik, bo to nad nim siadł mu kiedyś na ramieniu kolorowy ptak i milcząco zastanawiał się, czy warto lecieć dalej, a jeśli tak, to dokąd.
Wszystko to słyszały i widziały psy, albo czuły przez skórę, ponieważ cieszyły się jak szalone, biegając po głębokim śniegu i strasząc ujadaniem, że go zjedzą. Ciemniejszy z nich, o imieniu Salazar, był już poważnym seniorem. Nie przyznawał się jednak do tego, nie pokazywał swojego wieku ani też go nie ukrywał, tak jak ludzie, tylko bawił się buszując w śniegu w poszukiwaniu myszy. Zagłębiał się w chaszcze i węszył, wynurzając od czasu do czasu nos obsypany białym puchem. Rozradowany swoim niby to polowaniem, niby zabawą, zapominał o bożym świecie i kompletnie ignorował przyzywające go okrzyki i gwizdy właścicielki.
Jak tylko nadeszła wiosna niezwykła poezja zimy, ptaków, psów i ludzi rozpuściła się w leśnych wspomnieniach, jak wszystko, co przynoszą i zabierają ze sobą kolejne pory roku.
Na imię miał Elbi. Było to niewydarzone imię. Nawet to mu się nie udało, Wszyscy śmieli się z niego. Chyba nie umieli inaczej albo było to zaraźliwe. Z nazwiskiem Sokora było lepiej. Było przyzwoite, nikogo nie raziło.
Wieś była mała, w dodatku staromodna, uparcie tkwiąca w przeszłości, nawet w czasach biblijnych. Mieszkańcy żyli zapatrzeni w swoje sprawy, nikt im nie mówił o empatii. Życie było surowe. Tak samo jak ludzi traktowali zwierzęta. Jak krowa sąsiada weszła w szkodę, to nie było co iść do niego, bo był kłótliwy, tylko przywalić jej kijem, aby zapamiętała, że nie jest to jej miejsce.
– I tak głupie bydle nie nabierze rozumu – mówili między sobą. – Także wtedy, gdyby je bić do upadłego, a nawet zatłuc. Ale co z tego, że się je zatłucze, jeśli ono jest bezrozumne.
Elbi też przesiąkł surowością do zwierząt i ludzi, jak tylko zaczął cokolwiek rozumieć. Nie miał łatwego życia. Miał wadę anatomiczną: węższą niż zazwyczaj u chłopca klatkę piersiową, wąską talię, szeroką miednicę i chude nogi. Nie była to konstrukcja ani mocna, ani słaba, po prostu nijaka. Sam o tym wiedział bez przypominania. Kiedy szedł latem po płaskim kawałku piachu nad rzeką i mijał jakąś dziewczynę, widać to było wyraźnie; była węższa w biodrach niż on. Przypominał wazę wykonaną przez początkującego rzemieślnika: górna część ścieśniona, środek pękaty, spód umieszczony na zbyt wątłej podstawie. Jako chłopiec był także blady, potem twarz mu trochę ogorzała. Lekko utykał na lewą nogę. Czasem ją nawet pociągał za sobą, kiedy był zmęczony. Kiedy indziej było to mało widoczne. Poza tym miał głowę większą niż trzeba. Powiedział mu to Szalbierz, przybłęda prowadzący warsztat remontowo-malarski, gdzie na szerokiej desce namalował postać Elbiego. Nie musiał portretu podpisywać, wszyscy wiedzieli o kogo chodzi.
Na twarzy Elbi był zwyczajny; nierzucająca się w oczy fizjonomia, zapominało się ją po dziesięciu sekundach, jakby w ogóle nie istniała.
– Jeździec bez głowy – mówiła kobieta, mieszkająca dwa domy dalej. – Można by pomyśleć, że ten człowiek jest szerszy niż dłuższy.
Podejrzewała Elbiego, że kradnie jej jabłka i gruszki z ogrodu. Nie lubiła go za to, choć wszyscy wiedzieli, że jej gruszki i jabłka są mało warte.
– Małe i kwaskowate. Kto by się na nie łasił. To na pewno nie Elbi – tłumaczył jej ksiądz, ale chyba go nie rozumiała.
Nad Elbim znęcali się najpierw bracia, potem koledzy. Na początku się buntował, w końcu zrozumiał, a właściwie to pogodził się z losem, uznając, że tak musi być, bo świat jest urządzony niesprawiedliwe. Jego rodzice nie wiedzieli, że rodzeństwo znęca się nad nim, a jeśli nawet wiedzieli, to byli tak zapracowani lub zmęczeni, że nie mieli czasu, aby to zmieniać. Ziemia wymagała obróbki, zwierzęta w gospodarstwie także, to myśleli, że tak jest zawsze, że dzieci biją się między sobą.
– Daj spokój. Nic na to nie poradzimy. Tak było zawsze od początku świata – ojciec Elbiego tłumaczył żonie, kiedy słysząc krzyki dochodzące z domu chciała oderwać się od pracy, aby interweniować.
Elbi nie skarżył się na rodzeństwo, bo wiedział, że następnym razem dostanie jeszcze mocniej. W końcu przyzwyczaił się. Musiał się przyzwyczaić, aby nie zwariować. Myślał o ucieczce, ale nie miał dokąd uciec. Wszystko było za dalekie i za drogie, a on nie miał pieniędzy.
Przez całe życie marzył, aby się odegrać. Kiedy był już starszy i więcej rozumiał, ksiądz go zapytał, czy słyszał o wiktymologii, i wtedy Elbi wyrozumował sobie, że to on jest winien, bo pozwala robić z siebie ofiarę. Zrozumiał, że jest coś z nim nie tak, jak trzeba, że jego niepowodzenia tkwią w nim samym. Niewiele mu to pomogło.
Kiedy się ożenił, znęcała się nad nim żona, Estera, mimo że dobrze ją traktował, a na początku nawet lubił. O miłości do kogokolwiek nie miał pojęcia, bo nikt go tego nie nauczył. .
– Wyczuła mnie. Jestem zbyt dobrotliwy i dlatego jestem ofiarą – myślał o sobie.
– Ależ ten Elbi to nieporadna dupa – myślała Estera. Podpowiadali jej to ludzie, także jej rodzice. Nie potrafiła już myśleć inaczej, mimo że Elbi starał się, aby było jej z nim dobrze.
Odc 2
Dużo pracował dla kościoła. Tam czuł się najlepiej. Ksiądz i kościelny dobrze go traktowali, a nawet cenili jego usługi, bo był pracowity i staranny. Roznosił ulotki i gazetkę parafialną, sprzątał pomieszczenia kościelne, naprawił płot uszkodzony przez samochód, wykonywał różne drobne remonty i prace porządkowe. Spowiadał się raz na rok, ale nikt o tym nie wiedział oprócz księdza proboszcza, nawet wikary.
Widzieli też jego pobożność. Często klęczał na środku kościoła, kiedy nikogo nie było wewnątrz, i modlił się z zamkniętymi oczami. Modlił się o drugie życie. Myślał o wypadku, takim, w którym zginąłby od razu i bez bólu.
No i doigrał się. Zginął w wypadku samochodowym w najmniej spodziewanym miejscu, przed ostrym zakrętem, gdzie wszyscy kierowcy musieli hamować. Ten, który go zabił był młody i trochę pijany.
W pogrzebie uczestniczyło niewiele osób, mimo że była piękna pogoda. Najbliższa rodzina, dwie czy trzy osoby uważające się za jego przyjaciół, oraz ci, którzy rozumieli, jaką gehennę przeżywał przez całe życie. Ksiądz wygłosił mowę pożegnalną nad otwartym grobem. Zakończył słowami:
– Elbi był dobrym człowiekiem. Żył krótko. Módlmy się, aby Bóg dał mu drugie, lepsze życie.
Nie mógł go zapomnieć. Elbi zjawiał się przed jego oczami, nawet kiedy je zamykał, aby się skoncentrować lub coś głęboko przemyśleć. Modlił się za Elbiego w samotności i raz na kwartał odprawiał za niego mszę wspomnieniową.
Rodzina Walendziaków była księdzu dobrze znana. Byli to biedacy; głowa rodziny, Tobiasz Walendziak, był alkoholikiem. To było największe nieszczęście. Był raz na leczeniu odwykowym, ale nie powiodło mu się. Pił nadal. Kiedy urodziło mu się czwarte z kolei dziecko, chłopiec, którego nie chciał, ochrzcił go imieniem Eliezer, aby zniechęcić się do niego jeszcze bardziej.
Na dzieciaka nikt nie zwracał uwagi. Był podobnie zdeformowany jak niegdyś Elbi. Też miał nieudane życie. Bili go starsi bracia, potem także młodszy brat Eneasz, urodzony dwa lata później. Nazywali go Cipą i podobnie.
Mogło to wynikać z miękkości jego charakteru. Wolał szydełkować. Robił to sam lub z siostrą, która jedyna okazywała mu serdeczność. Wolał to niż grać w piłkę z chłopcami, którzy złośliwie podkładali mu nogi. Na początku nie bał się i angażował się w grę jak każdy inny dzieciak w jego wieku. Pewnego razu piłka uderzyła go w głowę tak mocno, że nie mógł się podnieść. Wtedy dał sobie spokój. Bał się bólu i kontuzji. Unikał starcia z przeciwnikiem, ktokolwiek by to nie był. Nie brał nawet udziału w zapasach na niby jak inni chłopcy. Tłumaczył się:
– Mnie to nie wychodzi. Jakoś nie umiem zwyciężać. Próbowałem, ale nigdy mi się to nie udało.
Kiedy miał dziesięć lat Elbi poczuł, że żyje w nim drugi człowiek. Nikomu o tym nie mówił, bo jeszcze bardziej by z niego szydzono. Kilka miesięcy umacniał w sobie to przekonanie, że jest w nim ktoś inny. Potem zmiarkował, że nie jest to możliwe i wtedy znalazł sobie inne wytłumaczenie, że przeżył już jedno życie. . To myślenie utrwaliło się w nim, kiedy usłyszał w telewizji, że jest to możliwe.
Był ponad przeciętność rozwinięty umysłowo. Nie było to widoczne, bo był nieśmiały i zdeformowany. Te dwie cechy trzymały go w cieniu rówieśników i spychały z pola widzenia osób dorosłych. Nie zauważali go, pomijali, albo krępowali się go zauważyć, zagadać do niego, pochwalić czy nawet czymś poczęstować.
Kiedy przypominał sobie, że żył już raz w ciele innego człowieka, życie uwierało go jeszcze bardziej.
Latem do wsi zawitali spirytyści. Na słupach i na płotach pojawiły się afisze, że odtwarzają ludziom życie w poprzednim wcieleniu. Nazywali to seansem spirytystycznym. Aby w nim uczestniczyć trzeba było się zapisać i wykupić bilet. Koszt nie był mały. Niewielu się zdecydowało. Pierwszy był nauczyciel, drugi właściciel największego gospodarstwa we wsi. Kiedy z braku chętnych spirytyści obniżyli cenę udziału w seansie, Elbi zdecydował się. Miał akurat tyle pieniędzy, aby odtworzyć sobie swoją przeszłość. Mocno to przeżył. Było to jak błysk ognia w oczy, strach i przerażenie, a potem świadomość przeszłości. Zmienił się. Sam tego nie zauważył, bo po kilku tygodniach pamięć o zdarzeniu zatarła się w nim prawie całkowicie.
Odc. 3 (ostatni)
Kiedy Elbi się żenił, pamiętał tylko niejasno, jak to jest być krzywym drzewem, na które każda koza skacze. Był już inny, odmieniony. Potrafił się postawić. Nie znosił teściów, bo go źle go traktowali. Wydali za niego starszą córkę, Sarę; nie była urodziwa a bardzo chciała wyjść za mąż.
– Lepiej, że wyjdzie za kalekę, niż żeby miała zostać starą panną – zdecydował ojciec dziewczyny. Razem z żoną przeżegnali się tylko, aby nic złego jej się nie stało.
Pierwszego dnia małżeństwa, po weselu, Sara nie mogła dobudzić się Elbiego. Miała do niego żal, że zawiódł ją już na samym początku wspólnego życia, bo w nocy zwymiotował w salonie teściów na podłogę. On sam tego nie pamiętał, czuł się wyjątkowo podle. Stanęło to w nim okoniem, kiedy przypomniał sobie, jak mało pił i że to jego drużba, jego własny brat to spowodował. Pamiętał jego słowa, powtarzane kilka razy.
– Na własnym ślubie nie wypijesz? Powinieneś się wstydzić. Jeśli nie wypijesz za zdrowie swojej żony, teściów i rodziny, nic nie będzie ci się układać.
Tego, że brat dolewał mu po cichu czystej wódki do szklanki z sokiem pomarańczowym, który Elbi najbardziej lubił, nawet nie widział. Inni to widzieli i mówili, że to starszy brat upił Elbiego i dlatego sam powinien posprzątać zarzyganą podłogę. Teściowie nie przyjęli tych tłumaczeń.
– Jest kaleką, ale ma rozum, to powinien pilnować się. Taki wstyd wobec całej wsi!
Elbi nie poddawał się. Za drugim razem, kiedy się zatruł kiełbasą i dla ratowania się wypił trochę czystej wódki, bo tak mu wszyscy radzili, też zwymiotował. Sara robiła mu wymówki, przypominając przy okazji, że już ją raz skompromitował. Odwinął się wtedy i trzasnął ją w twarz. Nie bił jej długo, tylko dwa razy, ale mocno. Powiedział jej:
– Teraz będziesz pamiętać, kto rządzi w tym domu.
Nie miał wątpliwości, że postępuje słusznie. Przypomniał sobie upokorzenia poprzedniego życia, widział je jak na dłoni. Wracały do niego rzadko ale wyraźnie, zawsze w chwilach nieporozumień rodzinnych.
Na braciach, którzy znęcali się nad nim, bezpośrednio nie usiłował dokonać zemsty. Swojego jednak nie darował. Robił im świństwa. A to nasikał im do kawy, a to wsypał spalonego korka do zupy, aby dostali rozwolnienia, po którym śmierdziało na całą wieś bo nie zdążyli nawet dobiec do wychodka za domem. Zawsze coś wynalazł, aby im się odwdzięczyć.
Kiedy opuściła go Sara, namawiana do tego przez rodziców, Elbi ożenił się po raz drugi i to bardzo szybko. Niewiele to zmieniło. Nową żonę, Marię, też źle traktował. Tłumaczył sobie, że odreagowuje poprzednie życie. Kobieta cierpiała, tym bardziej, że przynosił jej kwiaty i składał obietnice, że się zmieni. Już po roku czasu przyjaciółki zachęcały ją, aby go opuściła, tym bardziej, że nie mieli dzieci.
– Albo zapłać mu pięknym za nadobne i przy okazji oddaj mu tak serdecznie, aby się przestraszył.
Nie skorzystała z ich rady. Nie umiała.
Ostatnim razem, kiedy pobił ją po raz co najmniej dziesiąty, upadła i uderzyła się boleśnie. Męczyło ją to, bo upadek wyzwolił w niej niedobre wspomnienia zakopane głęboko w pamięci.
Latem spirytyści po raz drugi przyjechali na wieś. Maria, w tajemnicy przed wszystkimi, poszła na popołudniowy seans i wtedy wszystko sobie przypomniała. W nocy nie mogła spać. Nie pozwalały jej na to wspomnienia, przewalające się falami w głowie. Widziała nawet upiora. O godzinie pierwszej w nocy wstała i poszła do komórki za domem, gdzie trzymali różne narzędzia. Chciała posprzątać dom, cichutko, aby nie zbudzić męża. Lubiła sprzątać, lecz Elbi zabraniał jej robić to częściej niż raz na tydzień.
– Więcej zakurzysz, niż posprzątasz – powtarzał regularnie, aby nie zapomniała.
Kiedy wróciła do domu, coś niosła pod dużą płachtą, którą nie wiadomo po co zabrała. Światła nie zapalała. Podeszła do szerokiego łóżka, gdzie spała razem z mężem i przyjrzała mu się z uwagą. Leżał dziwnie ułożony na lewym boku, wyglądał jak skrzywiona brzoza. To skrzywienie przypomniało jej, że ona też była takim drzewem w poprzednim życiu, a to był on, jej mąż z tamtego czasu. Ta sama, identycznie wykrzywiona twarz, to samo niekształtne ciało. Wspomnienia wróciły do niej z bolesną wyrazistością, całe poprzednie życie.
Postąpiła tak, jak sobie wówczas obiecała. Zadała mu w szyję tylko jeden cios siekierą. To wystarczyło. Nie miała żadnych innych pragnień. Przeszła jej nawet chęć posprzątania mieszkania.
Kiedy rano się obudziła, mąż jeszcze spał, spokojnie chrapiąc. Patrzyła na niego z zimną obojętnością. Wiedziała, że coś musi zrobić ze swoim życiem. Od czasu seansu spirytystycznego dręczyło ją to nieprzerwanie.
Na terenie Parku Narodowego Chitwan podróżnicy spędzili prawie dwa dni, doświadczając urzekającego piękna dziewiczej przyrody. Park należał do światowej klasy zabytków UNESCO. Położony między dwoma dolinami rzecznymi miał ponad dziewięćset kilometrów kwadratowych. Teren był pagórkowaty, przepływały przez niego trzy rzeki, Narayani, Rapti i Reu, zasilające i utrzymuje w dobrej kondycji obszary bagien i mokradeł. Większość terenu porastały drzewa damarzyka mocnego, na suchszych wzniesieniach rosły sosny, było także sporo palm. Na wilgotniejszych stokach zachwycała bogatą różnorodność gatunków bambusa.
Iwanowi Iwanowiczowi park zdał się być wielką, naturalną arką Noego, goszczącą sześćdziesiąt gatunków ssaków i trzysta pięćdziesiąt gatunków ptaków. Królem był tygrys bengalski, w parku żyło ponad trzysta tych zwierząt.
Drugim źródłem chluby administracji parku były nosorożce indyjskie, łącznie sześćset pięćdziesiąt sztuk, gatunek zagrożony wymarciem podobnie jak tygrysy bengalskie.
Od czasu do czasu przenikały na te tereny dzikie słonie z Valmiki National Park w poszukiwaniu damskiego towarzystwa.
Inne zagrożone gatunki zwierząt żyjące w parku to gawial gangesowy, hubarka bengalska, lampart, kotek cętkowany, gaur, suzu gangesowy, krokodyl błotny, sambar jednobarwny i wargacz leniwy. Gatunki wszystkich żyjących tu ssaków podawano tylko w języku angielskim i nepalskim. Iwan Iwanowicz zanotował je i po powrocie do Nomadii odszukał w Internecie rodzime nazwy. O większości tych zwierząt słyszał po raz pierwszy w życiu: jeleń Hyelaphus, mundżak, aksis czytal, kuna żółtogardła, cyweta, kot błotny, szakal, hiena pręgowana, lis bengalski, dzioborożec wielki, wężojad czubaty, rybożer białosterny. Za dnia zwierzęta były mało aktywne; tylko nieliczni turyści mieli szczęście zobaczyć jakieś zwierzęta. Z ptakami było łatwiej.
*****
Cała grupa numer trzynaście z samego rana zakwaterowała się w parkowym hotelu. Warunki zamieszkania były niewyszukane. Iwan Iwanowicz dzielił pokój z Kindżałem na parterze budynku.
Siedząc na tarasie pod dachem czekali na Przewo, kiedy nieoczekiwanie spadł deszcz. Krople wody głośno uderzały o liście palm przypominających wychudłe, szarozielone butelki. Nad ich głową, piętro wyżej, przebudził się rój pszczół zaczepiony pod krawędzią dachu jak gruba, ruszająca się, trójkątna chusta. W łazience przeciekała umywalka, nie dawała się naprawić nawet prowizorycznie, więc przestali o niej myśleć. W atmosferze oczekiwania, deszczu i narastającej wilgoci znikała chęć rozmowy o czymkolwiek.
– Nie ma co się przejmować. Przemieszkamy tu tylko jedną noc – pocieszali się nawzajem.
– Najważniejsze, aby nie ci zamokły sztylety. Mogłyby zardzewieć – ostrożnie sugerował Zegarmistrz.
– A tobie pamięć i notatki; nie dałoby się ich odzyskać, gdyby nie daj Boże rozmokły w wodzie – Kindżał nie pozostał dłużny. Zaśmiali się obydwaj.
Pierwszym punktem programu zwiedzania był spływ kajakowy. Płynęli rzeką Rapti po dwie osoby w kajaku. Oprócz ptaków, widzieli tylko dwa lub trzy gawiale wylegujące się na brzegu.
Dla ludzi nieobytych z dziką przyrodą była to niezwykła była bliskość; niebezpieczne zwierzęta żyjące na wolności kilkadziesiąt metrów od człowieka. Lokalny przewodnik wyjaśnił, że rzeka staje się coraz uboższa w wodę, klimat coraz bardziej suchy, a gleba bardziej pylista.
Następnego dnia, a może nawet tego samego, odbyli jeszcze jedną wyprawę, na słoniach, dumnie określaną mianem safari. Pobyt w parku zakończyła przejażdżka wozami ciągnionymi przez bawoły. Tę drugą imprezę Zegarmistrz zapamiętał jako niekończące wleczenie się prymitywnych dwukołowych wozów po zalesionych bezdrożach. Siedział na samym początku pierwszego wozu, mimowolnie obserwując grzbiety zwierząt pociągowych. Przyglądał im się, ich zachowaniu, sposobie poruszania się. Lewy był dużo wolniejszy. Woźnica, starszy, szczupły pan w okularach na twarzy profesora wyższej uczelni, łagodnie poganiał go, lekko dotykając batem końca jego grzbietu lub nasady ogona. Z dwóch zwierząt ciągnących wóz, ten jeden zawsze pozostawał z tyłu, podobnie jak jego jarzmo na grubym karku w stosunku do jarzma towarzysza. Siedząc obok poganiacza podróżnik chętnie wdałby się w pogawędkę, gdyby nie to, że profesor był prostym wieśniakiem bez znajomości choćby jakichkolwiek dwóch wyrazów obcych.
Przejażdżka na słoniach była nieporównywalnie ciekawsza. Kindżał, Zegarmistrz, Fotograf i Wysoka z Kokiem jechali razem. Na palankin umocowany na grzbiecie słonia wsiadali z drewnianej wieżyczki. Jej płaski szczyt miał postać małej platformy ogrodzonej barierką z czymś w rodzaju niskiej furtki, przez którą trzeba było fizycznie przesunąć się na palankin.
Słoń jako uniwersalny pojazd terenowy okazał się nadzwyczajny. Powoził nim mieszkaniec lokalnej wsi, jego właściciel, opiekun i poganiacz. Podróżnicy nie potrzebowali wiele czasu, aby zorientować się, że poganiacz i jego zwierzę w jakiś szczególny sposób komunikują się ze sobą kierując się podobnymi odczuciami. Obydwu sprawiało radość, kiedy zwierzę podchodziło pod stromy brzeg rzeki lub schodziło gwałtownie w dół po nierówności terenu.
Kiedy turyści przechylali się czując, że zaraz wypadną z palankinu, malutkie oczka słonia rozjaśniały się drobniutkimi iskierkami. Podobnie na niepokój podróżnych reagował poganiacz. Ich przywilejem był z kolei swobodny komentarz we własnym języku.
– Słoń i poganiacz chyba lepiej rozumieją się nawzajem, a może nawet są sobie bliżsi, niż my i on, choć jesteśmy przedstawicielami tego samego gatunku.
– Co to za gatunek, co wyrzyna się nawzajem jak barbarzyńcy a w krańcowych wypadkach głodzi bliźnich na śmieć lub upodla do granic możliwości, aby w końcu przepuścić ich przez komin obozu koncentracyjnego? – Reakcja Kindżała zaskoczyła towarzystwo. Nikt czegoś takiego się nie spodziewał. Kindżał nigdy tak nie reagował, miał raczej pogodne, filozoficzne usposobienie. Jego wypowiedź przecięła rozmowę jak najostrzejszy z jego sztyletów. Zamilkli wobec szokującego rozmiaru prawdy, jakim potworem potrafi być człowiek w porównaniu z najdzikszym zwierzęciem.
Na równym terenie jazda przypominała swobodne huśtanie się na grzbiecie słonia. Dla urozmaicenia drogi przez busz poganiacz demonstrował niezwykłe zdolności swego zwierzęcia. Rzucał jakiś przedmiot w górę i kiedy ten już upadł na ziemię, jego pupil go odszukiwał, chwytał koniuszkiem trąby i podawał mu do ręki. Zawiadamiał też trąbieniem, kiedy w pobliżu znajdowały się inne zwierzęta.
– Słoń trąbi w różny sposób, w zależności od tego, jakie zwierzę, a nawet ptaka, widzi w pobliżu. – wyjaśnił Nepalczyk.
Chodziło oczywiście nie o gatunek zwierzęcia, ale o jego wielkość. Niebezpieczny tygrys czy też spokojniejsze, ale duże zwierzę, wzbudzało w sposób naturalny inne odczucia kierującego się instynktem słonia.
-– O! Teraz na przykład sygnalizuje, że gdzieś w pobliżu jest krokodyl – przerwał ciszę poganiacz koncentrując wzrok na rzece Rapti, w kierunku której zmierzali. I rzeczywiście, chwilę potem zobaczyli gawiala wylegującego się na słonecznym skrawku ziemi po drugiej stronie rzeki.
Historiami o umiejętnościach i zachowaniu słonia podróżnicy dzielili się z innymi uczestnikami wyprawy w trakcie posiłku. Kindżał z poważną miną przedstawił historię okularów przeciwsłonecznych, które upadły mu na ziemię, kiedy nadmiernie wychylił się do przodu.
– Słoń to zauważył, zatrzymał się, odszukał okulary w trawie, jaka tam rosła, chwycił je koniuszkiem trąby, niezwykle delikatnie i podniósł na wysokość mojej twarzy – Kindżał zamyślił się, co dalej zełgać, kiedy odezwał się czyjś niecierpliwy głos:
– Opowiadaj! Opowiadaj! Co dalej?
– Nic! Kiedy wyciągnąłem z kieszeni chusteczkę, słoń wziął ją ode mnie, przetarł soczewki i nałożył mi okulary na nos. To było niesamowite.
Reakcja słuchaczy była mieszana.
*****
W trakcie wypraw po parku i okolicach Iwan Iwanowicz z wytrwałością godną lepszej sprawy notował nazwy sklepów, firm, szkół i organizacji. Wydawały mu się zbyt egzotyczne, aby powierzyć je tylko pamięci. Miały dla niego niepowtarzalny urok, podobnie jak żywa przyroda widziana oczami człowieka nawykłego do betonu, asfaltu, mechaniki i konstrukcji miejskiej natury jego cywilizacji. W istocie rzeczy były oryginalne: Jayamata Kalika Oil Store, Ratopul, Sipradi Autoparts, Gausala, Kalanki, Gaushala Internet Travel, Baidehi Guest House, Matrix Energy, Drinks Yeti Yatalat, Panchakanya, Pashupati Area, Shree Gansesh, Sipradi Shiva Ratin Palace.
Iwan Iwanowicz mimo dojrzałości swego wieku lubił bawić się podobnie jak dzieci. Tłumaczył to sobie naturalną skłonnością do dziecinnienia w miarę starzenia się. Było w tym jeszcze coś głębszego, mianowicie przekonanie, że naturalna ciekawość świata jest najpiękniejszą z cech dziecka, ideału człowieczeństwa, którą zbyt szybko i bezpowrotnie traci ucząc się kłamstw i manipulacji osób dorosłych.
Dziś nie mam o czym pisać, więc napiszę o sobie. Pominę czarne strony mego charakteru, bo sprowadziłbym na was piekło. A po co? I tak macie dosyć własnego. A jeśli nie macie, to go Wam nie życzę, życzę natomiast waszym wrogom. Jeśli ich nie macie, to już nie wiem, czego wam życzyć. Chyba tylko
władzy,
seksu
i pieniędzy,
świętej trójcy ludzkiej cywilizacji. Ewentualnie jeszcze alkoholu i owoców granatu. Jedzcie go koniecznie z pestkami. To źródło zdrowia od czasów Adama i Ewy, Mezopotamii i Babilonu, Sodomy i Gomory.
Piszę, publikuję, sporo też czytam. Mój dorobek literacki (w księgarniach) to powieści „Cztery portrety cudze i jeden własny” i „Sędzia od Świętego Jerzego”, zbiór poezji „Klęczy cisza niezmącona” oraz zbiór opowiadań „Niezwykła decyzja Abuelo Caduco”. Recenzje wszystkich tych książek są na górnym pasku menu strony autorskiej www.MichaelTequila.com.
Jestem też aktywny na Facebooku i Twitterze.
Na stronie autorskiej piszę teraz krótkie opowiadania, różnej natury, fantastyka, groteska, humoreski. Ostatnio opublikowane: Znak pokoju – 22 grudnia 2019, Pies gończy słowa mówionego – 20 grudnia, Sen bez granic – 12 grudnia, Automat – 11 grudnia, Galeria handlowa – 10 grudnia, – Nienawiść organiczna – 7 grudnia. Zamierzam je kontynuować.
Od czasu do czasu na www.MichaelTequila.com przedstawiam także poezje, głównie ze zbioru „Klęczy cisza niezmącona”.
Myślę o stworzeniu podcastu z krótszymi utworami na YouTube.
Moi ulubieni autorzy to Gabriel Garcia Marquez, Friedrich Durrenmatt, Isaac Bashevis Singer, Alberto Moravia i Olga Tokarczuk. Jeśli i Tobie podobają się oni, to jesteś mi bratem i siostrą.
Nie mam dziś nic więcej do zaoferowania jak dwa australijskie wiersze. Sam bardzo je lubię, mam dobre wspomnienia.
Temat pierwszego to pelikany. Żyje ich w Australii bardzo dużo, są wszędzie, gdzie jest trochę więcej słodkiej wody. Zasięg ich skrzydeł jest imponujący; sięga nawet 3,4 m. Jak podają fachowe źródła, kości tych ptaków są niezwykle lekkie, szkielet stanowi około 10% wagi ciała. Stado pelikanów może przekroczyć nawet tysiąc sztuk.
Nad Jeziorem Alberta
Jezioro wiatr omiata, spóźniony i chłodny, dzień chmurny, deszczowy, wydarzeń niegodny. Ptaki o tym nie wiedzą, łączą się w gromady i na przekór pogodzie odbywają parady.
Czy widziałeś kiedyś pelikanów sznury, jak spływają w jezioro spod nawisu chmury na białoczarnych skrzydłach rozwartych jak żagle, co nie drgną, nawet, gdy wiatr uderzy je nagle?
Żeglują nad jeziorem powietrzne okręty, wielki dziób odchylony, przód zgrabnie wygięty, przypominając z oddali węzłowate sznury przesuwane w przestworzu prawami natury.
Kiedy wiatr je unosi tuż, tuż nad falami, bryzgi wody muskają białymi brzuchami. Myślisz, wdzięk bezgłośny szybuje w bezruchu; to oczy chłoną piękno nie angażując słuchu.
Nadrzeczna mgła
W okolicach Adelajdy (gdzie mieszkałem), mgła jest rzadkością. Gęstą mgłę zdarzyło mi się widzieć tylko raz w ciągu kilkunastu lat, na równinie w pobliżu rzeki Murray. Dzień był niezwykle spokojny, bez wiatru. To wtedy napisałem ten wiersz.
Mgła błękitnoszara rozwleka nastroje, mota je w lepkości rozmazane zwoje, dumny wiatr klei do nagiej skóry drzewa; milczy, w liściach nie szemrze, nie śpiewa.
Mglistość drobiny światła przyciąga i chłonie, przesącza powoli poprzez lepkie dłonie i rozmiękłe na krzewy zwilgotniałe kładzie równo, nie w słońca kontrastów nieładzie.
Rośliny milczą w pejzaż mgły wtopione, kwiat oczy przymyka smutkiem podkrążone. W pustkowiu ciszy zwilgły ptak zakwili, jedyna kropla dźwięku w nostalgicznej chwili.
Dziś niewiele z siebie wykrzesałem. Nic nie napisałem, nic nie stworzyłem. Przeczytałem tylko duży fragment książki „Nie ma” autorstwa Mariusza Szczygła. Polecam.
W poczuciu winy przedstawiam dwa wiersze z mojego tomiku „Klęczy cisza niezmącona”. Pozdrawiam.
Michael T.
Obraz z górami Grampians
Za powiek zamkniętych gęstą zasłoną słońca Australii wspomnieniami płoną, ożywają równiny, przemawiają drzewa, słyszę i czuję, jak magpie śpiewa.
W ściany zamknięty żyję po kryjomu, wybiegam z chłodu ciasnoty domu, przestrzeni szukam, wolności bez granic, światła i ciszy….
Wszystko to na nic, bo ja tu jestem. Lotem gołębia myśl w pejzaż daleki rączą duszę wprzęga, ręce unoszę i z serca krzyczę … i znów przeżywam przestrzeń i ciszę.
Sopot, 3 października 1997
Odwieczne przemienienie
Słońce po dnia obchodzie zstępuje z zenitu, ocean oczy razi pękami ogników i tonie ogniste koło rzucając promienie: majestatyczne, odwieczne, wieczorne przemienienie.
Kiedy jasność w sen cichy powoli zapada i w chmur ciepłej pierzynie kryje się mew gromada, woda tak dziwnie szemrze. Czy to senne marzenie? To ocean rozmawia z Bogiem, to ciche rozmodlenie.
W nocy, leżąc na łóżku w mojej sypialni, naszedł mnie sen. Nie byłoby w tym nic ciekawego, gdybym w trakcie tego snu nie śnił innego, w którym byłem lordem mieszkającym w wielkim pałacu, z komnatami każda wielkości całego mojego mieszkania, i pozłacanym Rolls-Royce’m „Golden Arrow” w garażu. Zawsze chciałem mieć taką limuzynę, podobno nigdy się nie psuje i jest w niej barek z alkoholami i kubełkiem lodu, a na przednim siedzeniu lokaj w liberii. Kiedy jechałem moim luksusowym Rolls Royce’m śniło mi się, że zwiedzam British Museum, stanowiącym konstrukcję pojemniejszą przestrzennie niż niejedna piramida egipska, gdzie niegdyś – znaczy się w muzeum, nie w piramidzie – kolonizatorzy brytyjscy trzymali w beczce z solą nienaruszone szczątki Aborygena australijskiego.
Ten fakt, jak najbardziej prawdziwy, uprzytomnił mi, że tkwię w piramidzie snów, w której każdy kolejny sen jest wewnątrz poprzedniego. Parter piramidy stanowi moje mieszkanie, pierwsze piętro pałac lordowski z Rolls Royce’m, a drugie British Museum ze swoimi niesamowitymi eksponatami. I cała ta konstrukcja spoczywa sobie w krainie senności równie pewnie jak kubek z zimną kawą na moim biurku.
W tym krytycznym momencie zdałem sobie sprawę, jak niezwykle skomplikowanym tworem jest rozespany człowiek; wydało mi się to tak bzdurne, że zdecydowałem się wrócić do rzeczywistości. Uczyniłem to, ale nie od razu, bo złamałbym logikę snu, co nie miało sensu, bo łamanie wywołuje hałas. Ostrzegłem siebie:
– Uważaj, chłopie! Sen to sen, logika to logika, a hałas to hałas, strasznie nieprzyjemny zwłaszcza nocą.
Tak więc wszystko odbyło się jak trzeba. Najpierw wybudziłem się ze snu w British Museum, przeszedłem do snu w pędzącym do Londynu pozłacanym Rolls Royce’m, który zawsze był moim marzeniem, a następnie do pałacu o wielkich salach i niewyobrażalnie wielkich oknach, a stamtąd do snu w moim własnym łóżku.
Jak Państwo być może zauważyliście, zrezygnowałem z pisania o polityce. Dobrze mi to zrobiło, ponieważ daje mi to więcej czasu i możliwości na twórczość czysto literacką.
Postanowiłem eksperymentować. Piszę drugie opowiadanie, chcę jak najszybciej opublikować je na blogu, poddać pod ocenę Czytelników. Jest odmienne od dotychczasowych; nie umiem określić jego charakteru. Kojarzy mi się z abstrakcją malarską, uruchamiającą wyobraźnię oryginalnością wzorów, układem kolorów, nieregularnością kształtów, czymś nieokreślonym. Bardzo lubię obrazy abstrakcyjne; myślę, że to „lubienie” wyraża się także w mojej twórczości literackiej. Czasem mam wrażenie, że takie opowiadania reprezentują obszar z pogranicza fantastyki-abstrakcji-absurdu-groteski.
Poniżej przedstawiam dwa wiersze z niepublikowanego zbioru „Oniemiałość”, napisanego chyba w całości w Australii. To dodatek do długiego opowiadania science-fiction opublikowanego w dniu wczorajszym.
Busz australijski
Cichym istotom śpiącego buszu natura skąpi żywych barw retuszu. Choć w jej palecie kolorów wiele tu niepodzielnie rządzą pastele.
Kontynent wyblakł już ze starości, w słońcu ukochał wygrzewać kości. Zmęczyły starca żywe kolory, nęcą przymglonej zieleni wzory.
I tylko ziemia w rudę bogata czerwień gromadzi wieki i lata, a gdy barwności ma już do woli twarz swą rozjaśnia wykwitem soli.
Ileż kontrastów ma buszu uroda, czarne łabędzie, jezior słona woda, skóra tubylców osmalona słońcem; ono tu życia początkiem i końcem.
Co mnie przeraża
Niespełniona miłość mnie przeraża i duch fanatyzmu, deprawator ludzi, zabójca dziecka, co Boga obraża i ranek, co radości nie budzi.
Współczesność przeraża, jej ślepa tępota, co myślącą istotę przemienia w robota, okrutnik, co ptaka żywego nadziewa, by wątrobę utuczyć rozpychając trzewia.
Oślepła religia, co nie pomni Boga, asfalt, gdzie deszcz spijała polna droga, człowiek, wróg natury dostojnego piękna i jego kanałów martwota zatęchła.
Pobudzony do myślenia i działania przez mego przyjaciela, od dwóch dni piszę opowiadanie science-fiction. Dzisiaj zamierzam opublikować co najmniej jego początek.
Chmurnych kłębów ciemna czasza, pod nią deszczu skośne smugi, światło słońca wnet przygasza, tunel tworzy mroczny, długi.
W deszczu wzgórze się ukrywa, lecz przy drodze skałą łamie, pejzaż w dali się rozmywa, zieleń chowa w kropel bramie.
Nagły błysk po lewej stronie, w oczy kłuje skier tysiące, chmurę w rozpalone dłonie chwyta słońce gorejące.
Błysk miliardy kropel łamie, zieleń lasu blask rozjaśnia, w mroku chmury, w deszczu ramie tęcza złudzeń z drzew wyrasta.
Wiatr welony deszczu strząsa, miesza światła z wód mgławicą, wpina w nią drobiny słońca, wyolbrzymia krasne lico.
Południowa Australia, Półwysep Fleurieu, 3 sierpnia 1996
To jeden z moich ulubionych wierszy, fragment opublikowanego zbioru „Klęczy cisza niezmącona”.
Pamiętam tę podróż. Towarzyszyła nam niezwykła ulewa, jechaliśmy prawdziwym tunelem deszczu. Wracaliśmy z samego koniuszka Półwyspu Fleurieu, najbardziej południowego krańca Australii kontynentalnej; bardziej na południe jest tylko Wyspa Kangurów (Kangaroo Island). Mieszkałem w Australii dwadzieścia lat, ale nigdy jej nie odwiedziłem. Jest tam niewiele do oglądania z wyjątkiem wielkiej kolonii fok. Droga biegła między wzgórzami a brzegiem morza. Przed nami dosłownie wyrosła tęcza, jakiej nigdzie indziej ani nigdy później nie oglądałem. Była ogromna i niezwykle wyrazista. Zatrzymaliśmy się, aby ją podziwiać. Miałem wrażenie, że wyrasta z jednego krańca ziemi i wrasta w drugi. Zapamiętałem też las i wielkie pniaki dawno wykarczowanych eukaliptusów. Nie mogłem tego nie opisać.
