Tory dokąd? Bronna Gora, place of execution.

Dziennikarka Dorota Wysocka-Schnepf rozmawiała z profesorem Andrzejem Friszke. Wywiad ten, opublikowany 12 08 2019 na łamach Gazety Wyborczej, uznałem za tak ważny, że bez wahania zamieszczam go tutaj, abyśmy zdawali sobie sprawę z tego, gdzie – jako społeczeństwo i naród – jesteśmy i dokąd zmierzamy. 

– Dziennikarka: Na placu Piłsudskiego uhonorowano wczoraj Brygadę Świętokrzyską pod patronatem prezydenta Dudy. Czy słusznie uhonorowano?

Prof. Friszke: – Ja w gruncie rzeczy nie wiem, co tu się honoruje. Na pewno nie honoruje się polskiego państwa podziemnego, do którego Brygada Świętokrzyska z całą pewnością nie należała. W tamtym czasie, w roku 1944, ze strony demokratycznych sił społecznych podziemia właściwego, związanego z rządem w Londynie, oni byli traktowani jako właściwie rodzaj faszyzmu polskiego. Kolaborowali z Niemcami. Mieli totalistyczną czy totalitarną ideologię narodu, państwa.

This picture was censored by Mussolini.

Uważali, że w powojennej Polsce tylko oni mają prawo rządzić, bo tylko oni są narodem. Znaczy oni i inni narodowcy. Że mają być wyeliminowani z życia publicznego socjaliści, ludowcy, chadecy, tylko skrajni nacjonaliści mają prawo mówić w imieniu narodu. I to jest właściwie początek tego wszystkiego, reszta jest w gruncie rzeczy dodatkiem. Czyli atakowanie partyzantów związanych z ruchem ludowym lub z AK czy socjalistów, chłopów, atakowanie Żydów, mordowanie tych Żydów gdzieś po wsiach. Oni po prostu czyścili Polskę, żeby zbudować tutaj nacjonalistyczną dyktaturę. A ta dyktatura – oni mieli cały pomysł na to, cały projekt ideologiczny, opisany, wydany, to nie są żadne tajemnice. W którym to jawnie mówili – do nas ma należeć Polska, tylko my mamy rządzić narodem. Z całą pewnością wychodzili z Polski po porozumieniach z Niemcami – to jest nazwisko Fuchs, funkcjonariusz Gestapo, z którym utrzymywał kontakt niejaki Hubert Jura, dość ważna postać w tym kręgu – i po drodze żywili się racjami Wehrmachtu, korzystali ze szpitali Wehrmachtu, odbywały się różne spotkania po drodze, uzgadnianie tras, uzgadnianie różnych kwestii. Dali swoich ludzi do przeszkolenia dla Wehrmachtu, żeby potem oni skakali ze spadochronem na teren Polski. Parę takich grup skakało, z samolotów oczywiście Luftwaffe, przecież własnych nie mieli.

– Dziennikarka: Czy można mieć tu wątpliwości, czy tę działalność można nazwać kolaboracją?

Prof. Friszke: W gruncie rzeczy można to tak nazwać, bo Niemcy to też wykorzystywali w propagandzie, w swojej prasie, informując, że Brygada podąża po niemieckiej stronie frontu. Natomiast inni by powiedzieli w tej dyskusji – i to ma dla nich duże znaczenie – że rzeczywiście po stronie Wehrmachtu nie strzelali, to znaczy nie dali się wprowadzić w linię frontu, żeby walczyć z Armią Czerwoną. Polskie państwo podziemne zakazywało kontaktu i współpracy z Niemcami. A Brygada Świętokrzyska złamała te wszystkie zasady. I powiedziałbym jeszcze – o czym pan Kasprzyk [szef Urzędu ds. Kombatantów], jak rozumiem, nie wie, bo nie ma wykształcenia historycznego i chyba nigdy się takimi sprawami bliżej nie interesował, ale radzę mu, niech sobie przeczyta wypowiedź Józefa Stalina na konferencji w Teheranie. Wypowiedź do Churchilla i Roosevelta, gdzie właśnie takie ekscesy stały się argumentem dla Stalina, żeby znokautować w gruncie rzeczy w oczach aliantów zachodnich Armię Krajową i polską partyzantkę. On tam mówił: “Co to za partyzanci, oni walczą z Niemcami? Nie, oni walczą z komunistami. Oni walczą z ludźmi, którzy stawiają opór. Oni ścigają naszych żołnierzy po lasach, naszych partyzantów. To są profaszystowskie organizacje”. I właściwie Churchill już nic na to nie może odpowiedzieć, bo on nie zna tych szczegółów. Więc oni w gruncie rzeczy ułatwili legitymizację na forum międzynarodowym tej operacji antypolskiej, którą Stalin przeprowadzał.

Dziennikarka: Andrzej Wielowieyski, który w 1944 roku zetknął się z Brygadą Świętokrzyską, napisał, że Brygada słynęła z rabowania zajmowanych wsi, ale to w gruncie rzeczy drobiazg, bo pisze tak: “Szczycili się listami setek zabitych Polaków, nie tylko z Armii Ludowej, również z Batalionów Chłopskich i AK, a także działaczy ludowych i PPS-owskich. Ze szczególną satysfakcją odnotowywali likwidowanie ukrywających się Żydów”.

Prof. Frischke: Poza tym przecież są druki z czasów II wojny światowej. Zarówno wydawane przez NSZ – one są też obecne na Facebooku, przypominane są niektóre artykuły – jak i ich przeciwników z Armii Krajowej czy z Batalionów Chłopskich. Rozumiem, że pan Kasprzyk się nie interesuje prawdziwą historią i zamiast historii chce uprawiać politykę historyczną. Czyli mitologię historyczną. Czyli ideologizację naszej historii w myśl skrajnej prawicy.

Dziennikarka: Czy to samo można powiedzieć o prezydencie Dudzie, który udziela narodowego patronatu? Podkreślę – narodowego.

Prof. Friszke:  Mam wrażenie – nie po raz pierwszy, jak słucham różnych wypowiedzi pana Dudy – że on nie ma najmniejszego pojęcia o historii. I w gruncie rzeczy ja bym mu rekomendował zajrzenie do jakiegoś podręcznika. To, co on mówi w sprawach historycznych, to po prostu włosy na głowie się jeżą.

Dziennikarka: Może dlatego, że prawnik? Może można zrozumieć, ale premier? Historyk. Premier, który składał kwiaty w Monachium, na grobie żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej, a teraz mówi: “Zachęcam, żeby wczuć się w tamtą sytuację, rozumiem, że są ośrodki, które starają się prezentować punkt widzenia, jaki pasuje najbardziej lewicowym czy postkomunistycznym poglądom na sprawę drugiej wojny światowej”.

Prof. Friszke: – Uważam, i tak odebrałem to składanie kwiatów na grobach jakichś ludzi Brygady – nie wiem, jak oni tam zginęli, bo przecież Brygada nie prowadziła żadnych działań wojennych – że to jest skandaliczne. Już wtedy to był gest skandaliczny. To się wszystko odbywało tuż obok obozu koncentracyjnego Dachau, w którym siedzieli też polscy księża i w którym – a wiem o tym, bo mój ojciec siedział wtedy w Dachau – ci więźniowie szykowali się na egzekucję. To były ostatnie dni przed wejściem Amerykanów i Niemcy chcieli wymordować więźniów. W tym samym czasie ludzie z Brygady Świętokrzyskiej pili szampana z oficerami Gestapo. To jest rzecz, która woła o pomstę do nieba – że pan Morawiecki zapomniał o więźniach Dachau, zapomniał również o księżach katolickich, którzy tam siedzieli, i złożył kwiaty na grobach sympatyków faszyzmu. To jest próba postawienia historii Polski tego czasu na głowie. Również tej historii, której się uczyliśmy z książek wydawanych na emigracji, w polskim Londynie. Których nie wolno było dopuszczać do Polski, które szmuglowaliśmy. Oni to wszystko wywracają do góry nogami. Również te publikacje, które dotyczą NSZ. Chciałem zwrócić uwagę, że jest taka książka o NSZ, napisał ją Zbigniew Siemaszko, wydana w 1980 roku w Londynie, zupełnie zasadnicza książka dla tego tematu. Nikt jej w ogóle nie przywołuje.